Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De dood van Russische soldaten in de oorlog in Oekraïne wordt in scène gezet.
Oordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Op 17 maart retweet FvD-voorman Thierry Baudet een tweet van Gabriëlle Popken over de oorlog in Oekraïne. Popken, voormalig PVV-kamerlid, is sinds 2022 lid van Forum voor Democratie en momenteel assistent van Europarlementariër Joachim Kuhs van Alternative für Deutschland. De tweet bevat deze video met het volgende bijschrift:
“Dead Russian soldiers smoking a sigaret… don’t believe everything you see… so called ‘killed Russian soldiers’… there is mediacensorship in the West for a reason. We are at a propaganda war #Ukraine #Belarus #Biden”
Volgens Popken worden we door Westerse propaganda voor de gek gehouden, compleet met neppe gedode Russen.
De feiten
Na een reverse image search met InVID komen we in zoekmachine Yandex verschillende links tegen waar dezelfde beelden te zien zijn, zoals in deze tweet. De tekst in deze tweet plaatst dit filmpje overigens in het “plandemie theater”, een veel gezien narratief dat suggereert dat de coronapandemie gepland was. AFP publiceerde eerder al een factcheck over corona-gerelateerde desinformatie waar deze video ook in voorkwam. Niet de eerste keer dus dat dit filmpje is gebruikt voor desinformatie. Verder zien we naast de datering van ruim een maand voor de Russische invasie in Oekraïne ook een watermerk van TikTok-gebruiker @vasyaivanovdesign.
Als we het account op TikTok opzoeken komen we op het profiel van Vasya Ivanov, een artdirector voor videoproducties, deze video van 28 maart 2021 tegen.
Zelf een video checken? Hier hebben we uitgelegd hoe je dat doet.
Als we het Russische bijschrift in de vertaalmachine van Deepl gooien, krijgen we de volgende vertaling eruit:
“Opname Husky videoclip – Ooit #Husky #rapperhusky #backstage #capture #backstage #aanbevelingen #hochurek #rek #husky”
Volgens het bijschrift is het een video achter-de-schermen tijdens het maken van een videoclip voor Russische rapper Husky. Op TikTok wordt ook altijd bij het muzieknoot-icoontje aangegeven wat de audio is die te horen is in de video.
Als we “Никогда-нибудь – Хаски” zoeken op YouTube komen we bij een videoclip van een nummer van Husky uit september 2020 (beelden kunnen als schokkend worden ervaren). In een shot aan het eind van de videoclip zien we de oranje kiepwagen volgeladen met lijkenzakken, met op de achtergrond dezelfde gevel van een gebouw als in de video van Vasya Ivanov te zien is.
Op Ivanovs TikTok-profiel zijn overigens ook nog andere achter-de-schermen video’s te zien die overeenkomen met andere beelden uit de videoclip.
Na het shot van de kiepwagen komt er nog een korte aftiteling. Met Google Lens kunnen we de Russische tekst automatisch laten analyseren en vertalen. Vasya Ivanov staat als “production designer” in de aftiteling, een extra bevestiging dat de persoon van de TikTok-video inderdaad betrokken was bij de videoclip.
Ook het Russisch televisiekanaal REN TV maakte een item over de opmerkelijke opnames van 4 september 2020 voor de videoclip, waarin producent Mikhail Marizov wordt geinterviewd. In hetzelfde artikel van REN TV staat er nog een video die die afkomstig is van chatapp Telegram, amateuropnames van het tafereel waarin dezelfde gevel van het gebouw te zien is als in de video van de rokende man in de achter-de-schermen video’s van Ivanov.
Conclusie
Er ligt een acteur in de lijkzak in de kiepwagen, maar dan voor een videoclip van rapper Husky uit september 2020, niet als gedode Rus in de oorlog met Oekraïne. Door frames van de video uit Popkens tweet te analyseren met InVID kwamen we dankzij een TikTok-watermerk bij de originele achter–de–schermen–video van Vasya Ivanov, de “production designer” voor de videoclip. Ook reguliere media zoals REN TV maakten melding van de opnames. Van Westerse propaganda is hier dus geen sprake.
