Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De Oekraïense overheid keert geld uit aan slachtoffers van de oorlog, maar alleen als zij gevaccineerd zijn.
Oordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Het verhaal dat Oekraïners die in financiële nood verkeren door de oorlog alleen steun van de overheid krijgen als zij zijn gevaccineerd, doet al sinds begin maart de ronde op sociale media. Een recent voorbeeld is een tweet van Thierry Baudet van 29 april waarmee hij het verhaal onder de aandacht van zijn ruim 270.000 volgers brengt.
Waarom is dit onwaar?
Volgens deze tweets zou het dus een vereiste zijn om gevaccineerd te zijn om in aanmerking te komen voor noodbetalingen tijdens de oorlog in Oekraïne. Op de foto zien we de Oekraïense minister-president Denys Sjmyhal tijdens een toespraak.
Een eerste stap is om te checken of er eerder al een factcheck over is verschenen. Na het combineren van verschillende zoektermen komen we in de Fact Check Explorer van Google deze factcheck van het Duitse persbureau DPA van 16 maart tegen. Dit verhaal deed eerder dus al de ronde op sociale media.
Maar waar komt dit beeld uit de tweet vandaan? Zoeken met Yandex levert deze tweet van 9 maart op, met een video waarin een tolk een Engelse vertaling geeft van wat de Oekraïense minister-president zegt. De tekst uit de video komt overeen met deze uitgeschreven versie van de speech, gepubliceerd op 6 maart op de website van de Oekraïense overheid.
“On commission of the President of Ukraine, an updated ePidtrymka program will be launched next week. Under this initiative, every employee, every self-employed person whose job was taken away as a result of the war, will be able to receive UAH 6,500 each.
The program will function by analogy with vaccination payments – that is, through the Diia application. The Ministry of Digital Transformation will provide details on how to apply for assistance and receive the payment.”
Het ePidtrymka-programma werd eind 2021 opgezet om de vaccinatiegraad tegen COVID-19 te verhogen. Iedere inwoner van Oekraïne kon 1000 grivna krijgen – toentertijd omgerekend rond de 33 euro – voor twee gezette vaccinaties. Dit geld kon worden verzilverd met een “eSupport-kaart”, die werd vergeven door een select aantal banken. Het geld kon vervolgens in een bepaald aantal categorieën worden uitgegeven, zoals vliegreizen, concerten of boeken.
Om die eSupport-kaart te krijgen, moesten Oekraïners kunnen aantonen dat zij gevaccineerd waren. Dit werd geregistreerd in de Diia app die Sjmyhal noemde in zijn toespraak. Deze app, een soort DigiD, werd begin 2020 in gebruik genomen om het contact tussen burgers en overheid te vergemakkelijken en officiële documentatie te digitaliseren, zoals vaccinatiestatus of je rijbewijs.
Minister-president Sjmyhal had het in zijn speech niet over vaccinaties, maar doelde op het gebruik van de Diia app zoals die was ingezet voor het uitbetalen van de tegemoetkomingen voor vaccinatie. De app zou nu worden gebruikt om uitkeringen te leveren van 6500 grivna, omgerekend iets meer dan 200 euro, aan Oekraïners die hun werk zijn verloren doordat zij door de oorlog op de vlucht zijn in eigen land. Werkgevers die zulke “binnenlands ontheemde“ Oekraïners in dienst hebben, kunnen met de Diia app een uitkering van 6500 grivna voor zulke werknemers aanvragen, zoals te zien is in deze Telegram post van het Ministerie van Digitale Transformatie en de informatiepagina over de tegemoetkoming op de website van de Diia app. Nergens wordt vaccinatie als vereiste genoemd.
Conclusie
Eind 2021 startte de Oekraïense overheid een campagne om mensen over te halen zich te laten vaccineren door ze een financiële tegemoetkoming te geven. Om die tegemoetkoming uit te betalen heeft de Oekraïense overheid een digitale infrastructuur opgezet, waaronder de begin 2020 gelanceerde Diia app. Diezelfde app wordt nu gebruikt om een financiële tegemoetkoming te geven aan Oekraïners die hun baan zijn verloren omdat zij door de oorlog in eigen land op de vlucht zijn. Vaccinatiestatus heeft daar in dit geval niets mee te maken.
