Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Frikandellen zijn gezond.
Oordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Op 16 juni verscheen op de website Gatsby een artikel met de kop: ‘Volgens de wetenschap zou je meer frikandellen moeten eten’. Er wordt verwezen naar een wetenschappelijk onderzoek. Daaruit zou blijken dat frikandellen bestaan uit ingrediënten die bijdragen aan een gezonde leefstijl. Vervolgens wordt er een opsomming van gegeven:
Dit zit er in een frikadel:
Kip – dat is mager vlees en dus beter voor je.
Water – mag je onbeperkt consumeren
Vet – een frikandel bevat 50% minder vet dan een rookworst
Varkensvlees – de magere variant is prima voor de slanke lijn
Zout – misschien wat veel, maar als je oppast met andere producten is er niets aan de hand
Smaakversterker – niets mis mee
Antioxidanten – volgens het Voedingscentrum zeer gezond
Fosfaten – goed voor de hersenen
Er is nog wel een ‘voedingsadvies’ aan het artikel toegevoegd. Daar staat in dat te veel saus niet gezond is, en de frikandel beter bereid kan worden in de koekenpan of oven, in plaats van in de frituurpan.
Girlscene gebruikte het artikel van Gatsby als bron, en publiceerde een stuk met de kop: ‘We hebben bewijs: frikandellen zijn gezond’.
Na een korte zoekactie zien we dat het artikel op Gatsby integraal is overgenomen van de site Snacknieuws, die er in maart 2016 een stuk aan wijdde.
Waarom klopt dit niet?
Allereerst is het de vraag of er een wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar hoe gezond frikandellen zijn. In wetenschappelijke databases als PubMed en Google Scholar kunnen we zo’n onderzoek niet vinden.
Navraag bij Snacknieuws leert ons dat het bericht op die site ook helemaal niet gebaseerd is op zo’n onderzoek:
“In ons artikel staat dat een frikandel veel gezonde ingrediënten bevat waarvan wetenschappers beweren dat ze bijdragen aan een gezondere leefstijl. Het gaat dus om de ingrediënten van een frikandel die lang zo slecht niet zijn en niet om de frikandellen zelf.”
Er is dus geen onderzoek dat aantoont dat frikandellen gezond zijn. Maar wat klopt er van de bewering dat de ingrediënten van frikandellen gezond zijn?
Vet
Volgens het Voedingscentrum bevat een frikandel veel verzadigd vet. De frikandel behoort tot de categorie ‘vet vlees’. Verzadigd vet vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Dit vet kan namelijk het cholesterolgehalte in je bloed laten stijgen en daardoor kunnen je bloedvaten verstopt raken. Een frikandel van 75 gram bevat 13,8 gram vet, waarvan 4,4 verzadigd.
In de berichten van Gatsby, Girlscene en Snacknieuws wordt beweerd dat een frikandel een stuk minder vet is dan een rookworst. Een frikandel zou 50 procent minder vet bevatten dan een rookworst. Oftewel, in een rookworst zit twee keer zoveel vet als in een frikandel.
Uit gegevens van het Voedingscentrum blijkt dat een frikandel van 75 gram voor 13,9 gram bestaat uit vet. Omgerekend is dat 19 gram vet per 100 gram. Als een rookworst twee keer zoveel vet zou bevatten, dan zou er dus 38 gram vet in moeten zitten. Dat is niet zo; volgens het Voedingscentrum zit in 100 gram rookworst 30 gram vet. Bij een magere rookworst is het verschil nog minder, die bevat per 100 gram 20,5 gram vet, een fractie meer dan een frikandel.
Bewerkt vlees
Daarnaast wordt frikandel door het Voedingscentrum beschouwd als bewerkt vlees. In 2015 bracht de Wereldgezondheidsorganisatie naar buiten dat zulk soort vlees kankerverwekkend is. Het dagelijks eten van 50 gram bewerkt vlees verhoogt de kans op het ontwikkelen van darmkanker met 18 procent ten opzichte van mensen die niet zo veel bewerkt vlees eten. Daarom geeft het Voedingscentrum het advies om bewerkt vlees spaarzaam te eten. Ook omdat bewerkt vlees veel zout bevat.
Veel zout
Een frikandel bevat ruim 1,9 gram zout. Dat is veel, als je bedenkt dat de aanbevolen maximale hoeveelheid per dag zes gram is. Een hoge zoutinname kan leiden tot een verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten, nierziekten, maagkanker en botontkalking.
Bovendien is het van belang om te vermelden dat een frikandel niet zomaar kippenvlees bevat, maar separatorvlees. Dat zijn de restjes vlees die achterblijven op de karkassen van kippen, en door middel van een machine daarvan worden gescheiden en vervolgens tot een vleespasta worden verwerkt. Het is in principe gewoon vlees, maar wordt wel alleen gebruikt als bewerkte variant, die veel zout bevat.
Conclusie
De claim dat frikandellen gezond zijn en best wat meer gegeten mogen worden, beschouwen we als onwaar. Frikandellen zijn bewerkte vleesproducten die veel verzadigde vetten en zout bevatten. Allemaal dingen die slecht zijn voor de gezondheid. Het Voedingscentrum vindt frikandellen dan ook niet passen in een gezonde leefstijl en adviseert daarom ze te mijden.
De berichten zijn bovendien misleidend omdat ze suggereren dat wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat frikandellen gezond zijn. Maar zulk onderzoek is nooit gedaan.
