Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
2,5 miljoen gezinnen kunnen hun rekeningen niet betalen.
Oordeel
Onwaar
Bron van bewering
Deze bewering werd gedaan door Tony van Dijck van de PVV in het debat over de najaarsnota van 2021. Van Dijck plaatste een interruptie bij Inge van Dijk van het CDA om aan te kaarten dat het gevoerde beleid van het CDA heeft geleid tot veel financiële malaise. Eerder formuleerde hij tijdens zijn eigen spreekbeurt de uitspraak wat genuanceerder.
Dit debat vond plaats in de Tweede Kamer op 14 december 2021. Deze cijfers zijn volgens Van Dijck oorspronkelijk afkomstig uit het rapport In balans: samen op weg naar een financieel gezond Nederland van het bedrijf Deloitte, dat de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens heeft onderzocht. Het rapport is gepubliceerd in november 2021 in samenwerking met ING, de Universiteit Leiden en het NIBUD.
Waarom klopt dit niet?
In het rapport wordt duidelijk dat 65% van de Nederlandse huishoudens geen problemen heeft om hun rekeningen te betalen. Deze cijfers heeft Deloitte verzameld door een enquête uit te zetten onder Nederlandse gezinnen. Er zijn momenteel 7 miljoen huishoudens in Nederland volgens het Planbureau voor de Leefomgeving, waardoor een simpel rekensommetje (de overige 35% van 7 miljoen) neerkomt op inderdaad 2,5 miljoen gezinnen.
Uit onderstaande afbeelding, afkomstig uit het onderzoek van Deloitte, blijkt echter dat die 35% verder uitgesplitst kan worden (rechterkant van het schema).
23% van de huishoudens vindt het lastig om hun rekeningen te betalen en 9% vindt het af en toe lastig, maar zij betalen hun rekeningen wel gewoon op tijd. “Van die 35% slaagt 89% er uiteindelijk wel in om ze te betalen zonder daarbij een achterstand op te lopen”, staat in het rapport. Dat betekent dat niet 2,5 miljoen huishoudens hun rekeningen niet op tijd kunnen betalen, maar omgerekend ongeveer 275.000 gezinnen (11% van 2,5 miljoen).
Daarbij moet worden gezegd dat Van Dijck deze uitspraak eerder in het debat wat genuanceerder bracht. In zijn betoog schetste hij de armoedecijfers van Nederland en zei hij: “Uit recent onderzoek blijkt dat 2,5 miljoen gezinnen in Nederland moeite hebben om hun rekeningen te betalen.” Moeite hebben met rekeningen tijdig betalen is natuurlijk wat anders dan rekeningen niet op tijd kunnen betalen.
In het rapport staat dit inderdaad aangegeven: ”Uitgaven: ruim een derde van de Nederlandse huishoudens heeft moeite om alle rekeningen te betalen.” Het gaat hierbij echter wel om alle rekeningen.
“Met uitgaven doelen we op zowel noodzakelijke uitgaven zoals huur/hypotheek, elektriciteit, water en boodschappen als niet-noodzakelijke uitgaven zoals een vakantie of designerkleding.”
In balans: samen op weg naar een financieel gezond Nederland
Gezien deze cijfers ook om de rekeningen van luxeproducten gaan, zijn ze misplaatst in de context van armoede. Daarvoor had het passender geweest om dit gegeven uit het rapport te gebruiken: “12% van de huishoudens vond het (zeer) moeilijk om de noodzakelijke kosten voor hun levensonderhoud te betalen.” Dat komt omgerekend neer op 840.000 gezinnen (12% van 7 miljoen).
Reactie
Van Dijck kan zich slechts deels vinden in de factcheck:
“Ik heb niet gezegd dat ze alle rekeningen niet kunnen betalen, maar gewoon moeite met betalen en dat blijkt ook uit het onderzoek. Echter, toegegeven, de tweede interruptie was, in mijn enthousiasme, te kort door de bocht en ik vergat het woordje moeite toe te voegen. Ik heb dat ook niet gezegd in de context van armoede, maar in de context dat de minister zich wel wat meer de (betalings)problemen van de burgers mag aantrekken.”
Tony van Dijck
Conclusie
De bewering dat 2,5 miljoen gezinnen hun rekeningen niet op tijd kunnen betalen, blijkt niet te kloppen, dat zijn er slechts 275.000. Het klopt wel dat 2,5 miljoen gezinnen moeite hebben om hun rekeningen tijdig te betalen, maar dat gaat ook om rekeningen van luxeproducten. In de armoede-context had het dan ook passender geweest om het aantal gezinnen te noemen dat moeite had om hun noodzakelijke rekeningen op tijd te betalen (840.000).
