Nieuwe WEF-voorzitter zei in 2005 dat hij water liever niet als mensenrecht ziet

Peter Brabeck-Letmathe, de interim-voorzitter van het World Economic Forum, heeft gezegd dat water geen mensenrecht is.

Grotendeels waar

Op 21 april stapte de Duitse econoom Klaus Schwab op als voorzitter van de raad van toezicht van het World Economic Forum (WEF), een jaarlijkse bijeenkomst van CEO’s, politici en journalisten. Zijn directe opvolger is de Oostenrijkse zakenman Peter Brabeck-Letmathe, die als interim-voorzitter is benoemd. Van 1997 tot 2008 was hij CEO van het grote voedselbedrijf Nestlé dat onder andere water in flesjes produceert.

Sinds zijn aantreden als interim-voorzitter gaan er op X berichten rond dat Brabeck-Letmathe gezegd zou hebben dat water geen mensenrecht is. Er zijn enkele berichten in het Nederlands, zoals deze en deze, en in het Engels, zoals deze, deze en deze. De Engelstalige berichten zijn miljoenen keren bekeken en eronder vinden we antisemitische reacties. De conservatieve nieuwswebsite NieuwRechts en het Vlaamse mannentijdschrijft P-Magazine schreven ook artikelen over de uitspraak. 

In een aantal van de posts valt te lezen dat Brabeck-Letmathe de uitspraak in 2017 gedaan zou hebben en onder een ander bericht is een korrelige Duitstalige video te zien met Franse ondertiteling. Ook gaat een aantal van de berichten gepaard met een foto waarop het linkeroog van Brabeck-Letmathe rood kleurt.

Factcheckorganisaties Snopes en Africa Check onderzochten de bewering al eerder, respectievelijk in 2018 en 2019, wat laat zien dat hij al langer rondgaat. De oorsprong van de bewering is een interview met Brabeck-Letmathe uit de documentaire We Feed the World, waarin de voedselindustrie kritisch bekeken wordt. Het fragment uit de documentaire herkennen we als de Duitstalige video die onder een van de berichten op X stond en dit stamt dus uit 2005, niet 2017. 

Brabeck-Letmathe stelt in de video dat er naar zijn mening twee manieren zijn om te kijken naar de privatisering van de watervoorraad. Hij gaat zelf het liefst uit van water als een levensmiddel met marktwaarde en bestempelt het idee dat water een universeel mensenrecht is als ‘extreem’. Door deze uitspraak ontstond ophef.

Mensenrechten zijn rechten die alle mensen ter wereld hebben en zijn in 1948 vastgelegd door de Verenigde Naties in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Hierin staan bijvoorbeeld het recht op een eerlijk proces of het recht om niet tot slaaf gemaakt te worden. In 2002 is het recht op water ook erkend als mensenrecht door de internationale gemeenschap.

In 2012 en 2013 trok Brabeck-Letmathe een deel van zijn opvatting terug, zoals in deze twee video’s. Hierin zegt hij dat er misvattingen zijn over zijn positie over water als mensenrecht en dat hij toegang tot water altijd als recht heeft gezien. Dit ondanks zijn woorden uit We Feed the World, waar hij die positie als extreem bestempelde.

Verder heeft Brabeck-Letmathe het specifiek over het minimum aan water dat mensen dagelijks nodig hebben om te overleven als hij het heeft over water als mensenrecht. Het gaat hier om water dat nodig is om te drinken, voor persoonlijke hygiëne en om de afwas te doen. Over hoe groot dat minimum dan is, is hij niet consequent. In de video uit 2012 spreekt hij van 25 liter per dag en in de video uit 2013 van 50 tot 100 liter per dag. Hier tegenover zet hij water dat gebruikt wordt voor andere doeleinden zoals het wassen van auto’s, het vullen van zwembaden, het onderhouden van golfbanen en tuinen. Dat is volgens hem geen mensenrecht.

Een aantal van de berichten op X gaat gepaard met een foto van Brabeck-Letmathe met een rood linkeroog. Lezers van de berichten vragen zich af of hij een masker draagt en vergelijken hem met een reptielenmens, een verwijzing naar een bekende complottheorie. Maar de foto is echt en terug te vinden op Google Afbeeldingen, verwijzend naar stockfotografiewebsite Shutterstock. Op de website zelf is de foto alleen niet meer aanwezig.

Vergelijkbare foto’s zijn gebruikt in nieuwsberichten uit 2014. Hieruit blijkt dat ze genomen zijn tijdens de jaarlijkse algemene vergadering van Nestlé van 2014 en dat Brabeck-Letmathe zich niet lang na die bijeenkomst ziek meldde. Hij had volgens het bedrijf last van een geneeslijke ziekte waar hij een half jaar lang een medische behandeling voor moest ondergaan. Het rode oog was waarschijnlijk een gevolg van de ziekte en in beeldmateriaal van bijvoorbeeld vorig jaar heeft hij er geen last van.

De nieuwe WEF-topman Peter Brabeck-Letmathe heeft in 2005, toen hij nog CEO van Nestlé was, gezegd dat hij water als mensenrecht zien een extreme positie vindt. Na ophef hierover stelde hij zijn mening bij: in 2012 en 2013 zei hij dat hij vindt dat watergebruik dat noodzakelijk is voor consumptie en persoonlijke hygiëne een mensenrecht is, maar ander watergebruik niet.