Nee, populaire kamerplant doodt kinderen niet binnen één minuut

Een veelvoorkomende kamerplant kan een kind binnen 1 minuut en een volwassene binnen 15 minuten doden.

Onwaar

Het verhaal van Esteban is op clickbaitsites als nieuws-dump.nl en trendingnieuws.com te vinden. Niet alleen in Nederland: het is al sinds 2010 op meerdere Engelstalige en Spaanstalige websites te vinden. De Spaanstalige websites worden veelal zelfs van een foto van het jongetje voorzien. Het verhaal is overal min of meer gelijk: het kind was aan het spelen, toen zijn huidskleur veranderde en hij grote moeite met ademhalen kreeg. Esteban werd met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht, waar hij na een half uur zou zijn komen te overlijden.

Hoewel het verhaal van Esteban een waarschuwing zou moeten zijn voor andere ouders, vertelt het artikel van nieuws-dump.nl niet welke plant hem precies fataal zou zijn geworden. Wel is het voorzien van een foto van wat mogelijk de ‘levensgevaarlijke’ plant zou kunnen zijn – een Dieffenbachia, een plant met groengeel getekende bladeren. Het artikel vermeldt verder dat het jongetje een grote hoeveelheid van de chemische stof calciumoxalaat in zijn bloed had. Het artikel van trendingnieuws.com noemt de Dieffenbachia wel bij naam.

Calciumoxalaten zijn chemische verbindingen die ontstaan uit een reactie tussen calcium en oxaalzuur. Deze verbindingen komen veel voor in het plantenrijk: in talloze plantensoorten zijn afzettingen van dit calciumoxalaat (CaOx) te vinden. De vorming van CaOx is een normaal proces, waarmee de plant haar calciumgehalte reguleert en zich beschermt tegen planteneters. Zowel calciumoxalaat als oxaalzuur zijn giftig voor mens en dier, maar de bewering dat deze binnen één minuut dodelijk zijn, is schromelijk overdreven.

Over een vergiftiging door de Dieffenbachia, of door calciumoxalaat afkomstig van een andere plant, wordt in de medische literatuur wel gerapporteerd. Het verschil met het verhaal van Esteban is echter dat de gevolgen veelal te overzien waren. Een voorbeeld hiervan is een groep artsen die in 2015 in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een casus publiceerden, waarin een meisje van zeven maanden door de huisarts naar de spoedeisende hulp werd gestuurd, omdat haar leven mogelijk in gevaar was. Het meisje was hangerig, had last van een oppervlakkige ademhaling, spugen, sufheid en viel af en toe weg.

In het ziekenhuis werden veel onderzoeken uitgevoerd, maar de oorzaak werd nooit gevonden. Het meisje knapte na een aantal uur vanzelf op en mocht daarom weer naar huis. Achteraf bleek dat ze waarschijnlijk aan de Dieffenbachia van haar oma had gesabbeld. Volgens de artsen kon het niet met zekerheid worden gesteld, maar was het wel waarschijnlijk dat dit de oorzaak is geweest van haar klachten.

Niet alleen bij dit meisje bleken de klachten achteraf mee te vallen. Een Duitse groep onderzoekers bestudeerde 13.001 gevallen van blootstelling aan de Dieffenbachia. In het overgrote deel van de gevallen (85,5%), was er sprake van geen tot milde symptomen. In slechts 0,1 procent van de gevallen (in totaal 9 casussen), waren de symptomen ernstig en in vier casussen hiervan (0,03%) was de afloop dodelijk. In de ernstigere en dodelijke gevallen ging het altijd om volwassenen die grote hoeveelheden van de plant geconsumeerd hadden, ofwel omdat zij zelfmoord wilden plegen, ofwel omdat zij de plant voor eetbaar aanzagen. Voor kinderen geldt dat zij voornamelijk geen of milde symptomen vertoonden nadat zij in aanraking kwamen met de Dieffenbachia.

Waar het verhaal van de kleine Esteban dan vandaan komt, is niet duidelijk. Er worden niet veel details bij zijn verhaal genoemd, wat doet vermoeden dat het verzonnen is. De foto waarop het jongetje met de ambulance te zien zou zijn, laat zich traceren naar de Ecuadoraanse krant La Hora, waar het geplaatst is bij een verhaal over een jongetje dat een giftige vloeistof had gedronken. Het heeft er alles van dat het jongetje Esteban een verzonnen detail is en dat de foto afkomstig van een ander artikel is gebruikt om het verhaal een gezicht te geven.

Behalve dat Esteban waarschijnlijk niet bestaat, is het sowieso niet aannemelijk dat een Dieffenbachia, of andere populaire kamerplant, een vijfjarig jongetje fataal is geworden. Planten die calciumoxalaten bevatten, zoals de Dieffenbachia, zijn wel degelijk giftig, maar vooralsnog zijn er geen gevallen bij kinderen bekend waarbij consumptie van de plant een dodelijke afloop had. Zeker niet binnen één minuut. Aan de andere kant: er zijn wel degelijk sterfgevallen door de Dieffenbachia gerapporteerd. Hoewel daarbij sprake was van opzet, is voorzichtigheid bij het houden van de planten in de buurt van kinderen  geboden.

• de Cleene, M. (2006). Gids risicoplanten: Academia Press.
• Franceschi, V. R., & Nakata, P. A. (2005). CALCIUM OXALATE IN PLANTS: Formation and Function. Annual Review of Plant Biology, 56(1), 41-71. doi:10.1146/annurev.arplant.56.032604.144106
• Mocking, R. J., Schene, K. M., & Maingay-Visser, D. A. (2015). [Dieffenbachia poisoning in an infant]. Ned Tijdschr Geneeskd, 160, A9750.
• Plenert, B., Prasa, D., Hentschel, H., & Deters, M. (2012). Plant exposures reported to the Poisons Information Centre Erfurt from 2001-2010. Planta Med, 78(5), 401-408. doi:10.1055/s-0031-1298253