Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De Italiaanse keuken zorgt voor minder depressieve klachten.
Oordeel
Deel onwaar
Bron van de bewering
Begin oktober promoveerde Ester Vermeulen (VU) op dit onderwerp. Zij deed dit onderzoek in opdracht van MoodFOOD, een organisatie die in negen Europese landen met dertien organisaties onderzoek doet naar de relatie tussen eten en depressie. De Europese Unie stelde hier een aantal miljoenen voor beschikbaar, nadat uit onderzoek was gebleken dat het aantal mensen met depressieve klachten in Europa fors is toegenomen. Berichten die stellen dat je vooral moet eten als een Italiaan om depressieve klachten tegen te gaan, verschenen onder andere op de sites van de Libelle, MSN Nederland en de Margriet. Deze artikelen werden gepubliceerd na het verschijnen van een artikel op RTL Nieuws getiteld: ‘De mediterrane keuken zorgt voor minder depressieve klachten.’
Wat klopt er niet en wat wel?
Voor het artikel van RTL Nieuws is Vermeulen volgens eindredacteur online Ingrid van Rooijen ‘uiteraard’ geïnterviewd. In het artikel staat: “Een op de vijf vrouwen en één op de tien mannen krijgt in Europa een depressie. In Italië is dit aantal een stuk lager. Dit komt door het gezonde voedingspatroon, blijkt uit een studie van Esther Vermeulen die vandaag op het onderwerp promoveert.”
RTL gaat hier dus uit van een causaal verband: omdat Italianen bepaalde voedingsstoffen tot zich nemen én minder last hebben van depressies, helpt Italiaans eten tegen depressie. Of zoals RTL Nieuws het verwoordt: “Leef als een Italiaan, dat is de beste tip om depressie tegen te gaan.”
“Ik spreek inderdaad alleen van associaties en samenhang, omdat ik alleen observationeel onderzoek heb verricht”, laat Vermeulen via email weten. Er bestaat een relatie tussen voedingspatroon en depressieve klachten, maar het is (nog) niet bewezen dat een specifiek dieet depressieve klachten helpt voorkomen.
“Associaties die in observationeel onderzoek worden gevonden, worden door de media al snel als causaal geïnterpreteerd. Dat probleem ervaren we vaak”, zegt Vermeulens promotor, Marjolein Visser, hoogleraar ‘gezond ouder worden’ aan de VU.
Hoewel nieuwsmedia vaker voorzichtige bevindingen als causaal presenteren (het zorgt voor clicks, tags en shares), lijkt de oorzaak van dit misverstand in dit geval niet geheel bij de RTL te liggen. In het artikel van RTL zegt Vermeulen: “Vooral de mediterrane keuken met veel groente, olijfolie en volkorenproducten zorgt voor minder depressieve klachten.” ‘Zorgen voor’ geeft toch een zekere causaliteit aan, waardoor het begrijpelijker is dat de RTL dit op deze manier geïnterpreteerd heeft. Vermeulen geeft desgevraagd aan niet meer woord voor woord te herinneren wat ze precies heeft gezegd in het interview.
De relatie tussen voeding en depressieve klachten is vaker onderzocht, met globaal dezelfde voorzichtige conclusies. Onderzoek van de universiteit van Münster concludeerde ook dat hoge innames van fruit, groenten, vis en volkorenproducten kunnen worden geassocieerd met een kleinere kans op depressie. Maar ook in dit geval kunnen geen harde conclusies worden getrokken.
De relatie tussen voeding en mentale gesteldheid is ingewikkeld om te onderzoeken. Depressieve klachten worden door uiteenlopende factoren beïnvloed: aanleg, leefomstandigheden, chronische ziektes en levensstijl. Het is lastig om de invloed van voeding hieruit te isoleren. Vermeulen hint hier in het einde van het artikel ook naar als ze het heeft over de Italiaanse kookwijze: ‘In Italië is er veel meer beleving rondom een maaltijd. Families eten vaak samen een maaltijd, ze nemen er veel meer tijd. Dat draagt mogelijk ook bij aan minder klachten.’
Conclusie
Het onderzoek van Vermeulen toont aan dat er een verband is tussen depressieve klachten en ingrediënten die veel voorkomen in de Italiaanse keuken, maar daaruit is geen eenvoudig leefstijladvies af te leiden om depressieve klachten te verminderen. Daarom achten wij de claim deels onwaar.
Bronnen
- Vermeulen, E. (2018). Dietary patterns and depressive symptoms across different countries and ethnicities living in Europe. Proefschrift Faculteit Geneeskunde (AMC-UvA)
- Lai, J.S. et al (2014) A systematic review and meta-analysis of dietary patterns and depression in community-dwelling adults. The American Journal of Clinical Nutrition, 99(1), 181-97.
