Vorig jaar waren het katten met gedragsproblemen, dit jaar zijn het sombere honden. Althans, als we de kranten mogen geloven. ‘Blije en sombere honden’ kopte NRC Handelsblad op 12 oktober. Een dag later verscheen het bericht ook in andere kranten, zoals de Volkskrant en De Telegraaf. Volgens gedragsbiologen zijn ‘pessimistische’ honden erg gestresst als ze alleen thuis worden gelaten. Maar kan een hond wel pessimistisch zijn? En hoe stel je dit vast?
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Veel hondeneigenaren zal het bekend in de oren klinken: honden die ongewenst verdrag vertonen als ze alleen gelaten worden. Ze blaffen, janken, maken de meubels kapot of doen hun behoefte binnen. Gedragsbiologen aan de Universiteit van Bristol schatten dat zulk gedrag bij ongeveer 50% van de honden in Groot-Brittannië voorkomt. Zij deden onderzoek om vast te stellen of deze honden ook een negatieve stemming hebben als ze niet alleen zijn. In het onderzoek, gesubsidieerd door verschillende dierenwelzijnorganisaties, werden 12 reutjes en 12 teefjes onderworpen aan een zogenaamde ‘cognitieve bias test’.
Therapie
De honden werden getraind om van een startpositie naar een etensbak te lopen. Als de bak aan de ene kant van de kamer stond, was hij gevuld met een klein beetje eten. Aan de andere kant van de kamer was hij leeg. Als de honden dit geleerd hadden, werd de etensbak een beetje in het midden gezet. Sommige honden kwamen snel op de etensbak af, terwijl anderen er significant langer over deden. Wat bleek: de honden die langzaam op de laatste etensbak afkomen, laten meer ongewenst gedrag zien als ze alleen worden gelaten. Volgens de onderzoekers betekent dit dat deze honden ‘pessimistisch-achtig’ gedrag vertonen. Therapie zou dit soort honden kunnen helpen.
Wat vinden andere experts op het gebied van hondengedrag van dit onderzoek? Deborah Wells, psychologe en dierengedragsdeskundige aan de Queens University in Belfast, doet soortgelijk onderzoek naar het gedrag van honden. Zij plaatst wat kanttekeningen bij het onderzoek van de wetenschappers uit Bristol: “Honden kunnen, net als andere dieren, zeker negatieve en positieve emoties hebben. Maar of dit beschouwd kan worden als ‘pessimisme’ of ‘optimisme’ zoals mensen dit ervaren, is onbekend. Dit zal waarschijnlijk ook nooit bekend worden.”
Toch is Wells positief over het onderzoek. Volgens haar hebben de onderzoekers een betrouwbare cognitieve test gebruikt. “Natuurlijk is het altijd moeilijk om de resultaten te generaliseren. Maar in dit geval is een type gedrag onderzocht dat een hond in veel verschillende situaties kan vertonen.” Honden die ongewenst gedrag laten zien, kunnen volgens Wells inderdaad baat hebben bij een bezoek aan een gekwalificeerde gedragsdeskundige: “Die kan dan de oorzaak van het ‘probleem’ proberen te achterhalen en een behandelingsplan opstellen om het dierenwelzijn te verbeteren.”
Zonder twijfel
Honden die in therapie moeten, dat verwacht je niet zo snel bij NRC Handelsblad. Ellen de Bruin, wetenschapsredacteur bij de krant en auteur van het stuk, werd door een collega op het onderzoek gewezen: “Ik heb het wetenschappelijke artikel in het tijdschrift Current Biology gelezen en zag er wel een verhaal in.”
In haar verhaal vertaalt De Bruin het ‘pessimistisch-achtige’ gedrag van de honden naar somberheid. Op de vraag of een menselijke emotie zoals pessimisme wel aan honden kan worden toegekend, wordt niet ingegaan. Heeft De Bruin nog andere bronnen dan het artikel in Current Biology geraadpleegd? “Nee, ik heb verder geen extra bronnen gebruikt. Dat doe ik eigenlijk alleen als ik zelf nog inhoudelijke vragen heb over een onderzoek. Bij dit onderzoek had ik geen vragen en ook geen twijfels.”
Het bericht van het NRC over blije en sombere honden is dus grotendeels waar. Honden die een ‘pessimistisch-achtig’ gedrag vertonen, kunnen inderdaad moeilijker alleen zijn. Maar zowel de onderzoekers zelf als expert Deborah Wells geven aan dat het vertalen van menselijke emoties naar honden een stap te ver gaat. De vraag of honden net als mensen echt pessimistisch kunnen zijn, zal waarschijnlijk nooit beantwoord worden.