Olijfolie op je nuchtere maag: goed voor je gezondheid?

Het drinken van één eetlepel olijfolie op de lege maag heeft negen verrassende voordelen voor je gezondheid.

Deels onwaar

Volgens clickbaitsite Smaakvollerecepten.nl  zijn er ‘negen verrassende redenen’ om olijfolie te drinken op een lege maag, al noemt de site er zelfs meer: het zou cellen beschermen tegen schade die tot kanker leidt, evenals verlichting bieden bij constipatie. Je krijgt er betere nagels, haren, huid en botten van, het maakt de lever schoon en verbetert het immuunsysteem. Bovendien zou het je kunnen helpen om gewicht te verliezen, het hart te beschermen, ontstekingen te verminderen, de bloedsuikerspiegel onder controle te houden en de hersenen te beschermen. En, als bonus, vermeldt Smaakvolle recepten ook nog dat als je je borsten dagelijks met olijfolie masseert, deze groter en elastischer zullen worden.

Smaakvolle recepten heeft dat niet zelf verzonnen, er zijn online meerdere identieke berichten te vinden. Als lijstje van negen is het zo te zien voor het eerst gepresenteerd door de Engelstalige clickbaitsite Brightside.me. In andere vorm circuleren de genoemde positieve effecten echter al veel langer op het internet.

Thealternativedaily.com  schreef een halfjaar eerder al over olijfolie op de nuchtere maag, al noemde deze site nog maar zes redenen om ’s ochtends een shot olijfolie te nemen. Wel geeft The Alternative Daily wat adviezen over d beste aanpak, aangezien het natuurlijk best lastig kan zijn om meteen te beginnen met een heel shotglas.

Steptohealth.com was nóg eerder, met een artikel over de combinatie van olijfolie met citroen en de vier redenen om hiervoor te kiezen. Het lijkt er dus op dat het drinken van olijfolie al meer dan een jaar wordt aangeprezen, met een steeds verder oplopend aantal redenen.

De medische wetenschap interesseert zich sterk voor het Mediterrane voedingspatroon: verse groenten en fruit, peulvruchten, noten, vis, kip en olijfolie. Dat dieet zou vele positieve effecten hebben op de gezondheid. Deze effecten kunnen deels – dus niet volledig! – worden toegeschreven aan olijfolie. Het gaat in deze gevallen om de extra vierge variant, olie uit de eerste persing van olijven, waarbij alleen met druk geperst is en de olijven niet verhit zijn. De kwaliteit van de olie is daardoor hoog.

Een groep Spaanse onderzoekers somt in een artikel uit 2018 op wat er tot nu toe aan onderzoek is gedaan naar extra vierge olijfolie. Hieruit blijkt dat een aantal claims van Smaakvolle recepten inderdaad worden ondersteund door de wetenschap. Toch moeten hier wel een aantal belangrijke kanttekeningen bij gemaakt worden.

De onderzoeken naar het voorkomen van kanker door olijfolie zijn overwegend positief. Uit meerdere studies blijkt dat olijfolieconsumptie het risico op bepaalde vormen van kanker, zoals borstkanker en darmkanker, verlaagt. Een voorbeeld hiervan is een studie van Griekse onderzoekers. Daartegenover staat dat er ook onderzoeken zijn die uitwijzen dat olijfolie geen effect heeft op het voorkomen van prostaatkanker.

Er zijn ook een aantal onderzoeken te vinden, waarin wordt bewezen dat een Mediterraan voedingspatroon leidt tot een lager risico op borstkanker. Het is hierbij natuurlijk wel de vraag hoe groot het aandeel van extra vierge olijfolie hierin is.

Het vermogen van olijfolie om ontstekingen te verminderen en het hart te beschermen is ook veelvuldig onderzocht. Een in 2018 verschenen literatuurstudie door Britse en Griekse onderzoekers had als conclusie dat er momenteel veel aanwijzingen zijn dat extra vierge olijfolie ontstekingswaarden in het bloed kan verminderen. Ook is in het bloed van mensen die meer olijfolie consumeren een afname te zien in de moleculen die duiden op de aanwezigheid van aderverkalking.

In dezelfde literatuurstudie komt bovendien naar voren dat er veel aanwijzingen zijn dat de kans op hart- en vaatziekten afneemt door extra vierge olijfolie. De onderzoekers concluderen echter ook dat er voor elk van deze effecten nog veel noodzakelijk onderzoek ontbreekt, waardoor het op dit moment nog niet mogelijk is om deze te gebruiken in de klinische praktijk.

In een publicatie van Spaanse onderzoekers valt te lezen dat mensen die meer olijfolie consumeerden, een lagere kans hadden op gewichtstoename. Volgens de onderzoekers is dit mogelijk het gevolg van een interactie tussen het zetmeel van brood waar de olie regelmatig mee gegeten wordt en de olijfolie zelf. Deze interactie zou ervoor zorgen dat het zetmeel trager wordt verteerd, met als gevolg een minder sterke piek in de bloedsuikerspiegel en een langer verzadigd gevoel.

Overigens leek het er in dit onderzoek op dat degenen die de hoeveelheid olijfolie in hun dieet nóg verder opschroefden, wel een iets grotere kans hadden op gewichtstoename. Het is daarom niet aan te raden om hiermee te overdrijven. Een eetlepel olijfolie bevat immers zo’n 120 kilocalorieën. Bij overconsumptie bestaat de kans op overgewicht, met alle negatieve gevolgen van dien.

Over het algemeen genomen lijkt Smaakvollerecepten.nl de positieve effecten van olijfolie correct benoemd te hebben. Toch is er nog niet voor alle claims voldoende onderzoek gedaan. Ook vermeldden zij een aantal zaken die niet kloppen. Zo staat er nergens in de wetenschappelijke literatuur beschreven dat het noodzakelijk is om de olijfolie in de ochtend op een lege maag te drinken. Enkel toevoeging van extra vierge olijfolie aan het dieet is voldoende om te profiteren van de positieve effecten. Daarnaast is er ook geen wetenschappelijke onderbouwing te vinden dat olijfolie de borsten zou vergroten.

• Bes-Rastrollo, M., Sanchez-Villegas, A., de la Fuente, C., de Irala, J., Martinez, J. A., & Martinez-Gonzalez, M. A. (2006). Olive oil consumption and weight change: the SUN prospective cohort study. Lipids, 41(3), 249-256.
• Casas, R., Estruch, R., & Sacanella, E. (2018). The Protective Effects of Extra Virgin Olive Oil on Immune-mediated Inflammatory Responses. Endocr Metab Immune Disord Drug Targets, 18(1), 23-35. doi:10.2174/1871530317666171114115632
• Psaltopoulou, T., Kosti, R. I., Haidopoulos, D., Dimopoulos, M., & Panagiotakos, D. B. (2011). Olive oil intake is inversely related to cancer prevalence: a systematic review and a meta-analysis of 13,800 patients and 23,340 controls in 19 observational studies. Lipids Health Dis, 10, 127. doi:10.1186/1476-511x-10-127
• Toledo, E., Salas-Salvado, J., Donat-Vargas, C., Buil-Cosiales, P., Estruch, R., Ros, E., . . . Martinez-Gonzalez, M. A. (2015). Mediterranean Diet and Invasive Breast Cancer Risk Among Women at High Cardiovascular Risk in the PREDIMED Trial: A Randomized Clinical Trial. JAMA Intern Med, 175(11), 1752-1760. doi:10.1001/jamainternmed.2015.4838
• Wongwarawipat, T., Papageorgiou, N., Bertsias, D., Siasos, G., & Tousoulis, D. (2018). Olive Oil-related Anti-inflammatory Effects on Atherosclerosis: Potential Clinical Implications. Endocr Metab Immune Disord Drug Targets, 18(1), 51-62. doi:10.2174/1871530317666171116103618