Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Een video toont een enorme massa mensen die in Copacabana protesteren tegen de in hun ogen vervalste uitslag van de Braziliaanse presidentsverkiezing.
Oordeel
Onwaar
Bron van de bewering
Afgelopen maandag, 31 oktober 2022, werd officieel bekend dat Lula da Silva de Braziliaanse presidentsverkiezing heeft gewonnen van de zittende president, Jair Bolsonaro. Het was een nipte overwinning: Lula kreeg 50,9 procent van de stemmen, tegen 49,1 voor Bolsonaro.
Uit protest tegen de uitslag wierpen aanhangers van de weggestemde president Bolsonaro her en der in het land wegblokkades op. Op woensdag gingen ze de straat op met de boodschap dat er sprake zou zijn van verkiezingsfraude. In de hoofdstad Brasilia eisten tienduizenden demonstranten die zich verzamelden voor het millitaire hoofdkwartier dat het leger moest ingrijpen.
Op Twitter verschijnen videobeelden die tonen hoe groot de mensenmassa is die in verzet is gekomen. Zo post het Twitteraccount @justkeeprunin een video van 45 seconden waarop te zien is dat een grote massa mensen zich heeft verzameld op een plek langs een kust. De tweet scoort duizenden likes en retweets en wordt ook gedeeld door Nederlandse Twitteraars, zoals Joost Niemöller en Daniël Ossewijer, lid van de Groningse Provinciale Staten namens Forum voor Democratie.
Waarom is dit onwaar?
Door screenshots van de video te maken, hebben we geprobeerd de herkomst te bepalen. De oorspronkelijke video hebben we echter niet kunnen achterhalen. Wel vonden we op deze manier foto’s aan de hand waarvan we konden bepalen dat de video niet van nu is, maar van een bijeenkomst op 7 september 2022.
Op die dag wordt de Braziliaanse onafhankelijkheid gevierd. Tienduizenden aanhangers van Bolsonaro verzamelden zich voor een verkiezingsbijeenkomst in Copacabana, de wijk van Rio de Janeiro die bekend is van het kilometerslange strand.
Een foto bij een artikel van The Guardian laat een vergelijkbaar beeld zien als de video: een enorme mensenmassa langs de kustlijn. De website van het Braziliaanse tijdschrift Forum toont een foto van bovenaf. Op de Amerikaanse nieuwssite MYNorthwest is een hele serie foto’s te vinden van dezelfde bijeenkomst.
Deze foto’s hebben we gebruikt om vast te stellen dat de video is geschoten op 7 september 2022 en niet in de afgelopen dagen. De afbeeldingen hieronder laten zien op welke punten de video overeenkomt met de eerder genoemde foto’s.
We hebben ook nog gezocht naar nieuwsberichten (in het Engels en Portugees, de taal in Brazilië) over protesten in Copacabana de afgelopen dagen, maar die waren er niet. Livewebcams ter plekke (bijvoorbeeld deze en deze) toonden vandaag geen massale protesten.
Op woensdag 2 november vond wel een groot protest plaats in Rio de Janeiro, maar dat was in het centrum van de stad, voor het Palácio Duque de Caxias, waar een militair hoofdkwartier is gevestigd. De demonstranten riepen op tot militair ingrijpen en de nietigverklaring van de verkiezing van Lula. Dat melden Braziliaanse media als Exame, Globo, UOL en Veja.
Conclusie
Een veel gedeelde video waarop een massa mensen aan een kustlijn is te zien, toont geen protest tegen de uitslag van de Braziliaanse presidentsverkiezing. Het zijn beelden van een verkiezingsbijeenkomst van Bolsonaro-aanhangers op 7 september in Copacabana. Daar vonden de afgelopen dagen geen massale protesten plaats. Er was wel een groot protest in het centrum van Rio de Janeiro.
