De beweringen die Nieuwscheckers controleert, komen uit verschillende bronnen: nieuwsmedia, politieke debatten, talkshows, sociale media, etc.
Onderwijsproject
De selectie van beweringen hangt voor een belangrijk deel samen met capaciteit: Nieuwscheckers is opgezet als onderwijsproject. Dat betekent dat studenten factchecks uitvoeren als studieopdracht voor vakken van de opleiding Journalistiek en Nieuwe Media aan de Universiteit Leiden. Studenten checken bijvoorbeeld sinds 2009 voor Nieuwscheckers nieuws over onderzoek: wetenschappelijk onderzoek, marktonderzoek en opiniepeilingen.
Het selecteren van beweringen is onderdeel van de studieopdrachten en doen de studenten zelf, in overleg met hun docenten. Daar zit geen vastomlijnde methodiek of systematiek achter: studenten krijgen simpelweg de opdracht om verdachte beweringen in nieuwsmedia, op sociale media of in politieke debatten op te sporen.
Doordat Nieuwscheckers deels een onderwijsproject is, varieert het aantal gepubliceerde factchecks per periode. Tijdens een studie-onderdeel waarin studenten factchecks moeten doen, worden meer factchecks gepubliceerd dan in een periode waarin studenten geen factcheckopdrachten uitvoeren.
Selectie van beweringen
Essentieel voor de berichten die we checken is dat het gaat om nieuws waarin feitelijke beweringen worden gedaan. Meningen en satire horen daar niet bij (tenzij satire wordt verspreid alsof het echt nieuws is).
Een belangrijke overweging om iets te checken is het bereik van een bewering. Als berichten viraal gaan op sociale media, is dat een belangrijk argument om ze te checken. Als feitelijke beweringen in het politieke of publieke debat een voorname rol spelen, is dat een belangrijke reden voor het doen van een factcheck.
Daarnaast selecteren we berichten die we aankunnen met de expertise en arbeidskrachten waarover we beschikken. Dit betekent bijvoorbeeld dat we dubieuze complottheorieën die een bijzonder tijdrovend onderzoek vragen, doorgaans overslaan.
Als we tijdens verkiezingscampagnes beweringen van politici factchecken, letten we erop dat we ons vizier niet eenzijdig richten op specifieke politieke partijen. We mikken op een evenwichtige focus op het gehele politieke spectrum.
Verder houden wij rekening met de volgende zaken:
- De checks die studenten Journalistiek en Nieuwe Media selecteren en schrijven, controleren de coördinatoren voor publicatie grondig op partijdigheid en gekleurd taalgebruik.
- De coördinatoren van Nieuwscheckers zijn zelf niet politiek actief: dit waarborgt de onpartijdigheid.
In het algemeen streven we ernaar een zo ruim mogelijke, veelzijdige keuze te maken uit het aanbod aan onbetrouwbaar nieuws en dubieuze beweringen. Uiteindelijk beslissen de coördinatoren (Peter Burger en Alexander Pleijter) wat er wel en niet gecheckt wordt.
Checken we ook wel eens iets dat wel klopt? Ja! We concentreren ons weliswaar op berichten en beweringen die geheel of gedeeltelijk onjuist zijn, maar rapporteren het ook als nieuws onbetrouwbaar oogde, maar na factcheckonderzoek toch bleek te kloppen.
Voor commentaar en vragen kun je contact opnemen met de coördinatoren: Alexander Pleijter en Peter Burger.