Volgens Alexander Pechtold (D66) kent Nederland de hoogste lastendruk sinds twintig jaar. Wat klopt er van deze uitspraak? Hoe hoog was de lastendruk de afgelopen 20 jaar werkelijk? Wij checkten het en wat bleek: Pechtold zit er erg dichtbij.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het is een waar stokpaardje van Alexander Pechtold, lijsttrekker van de D66: “We kennen onder Rutte de hoogste lastendruk in twintig jaar tijd” – en daar wil zijn partij wat aan doen. Woensdag deed hij deze uitspraak in De Telegraaf, eerder dit jaar in soortgelijke bewoordingen in het Financieel Dagblad. Nieuwscheckers zocht uit of dit klopt.
Wat is lastendruk?
Nieuwscheckers pakte er twee verschillende datalijsten bij; een van het CBS en de ander van het CPB, om erachter te komen hoe hoog de lastendruk nu eigenlijk is in vergelijking met de voorbije 20 jaar.
Maar wat wordt er met lastendruk bedoeld? Het CPB geeft de volgende definitie:
“Het totaal aan belastingen en premieopbrengsten als percentage van bbp (bruto binnenlands product) is de collectieve lastendruk. Voorbeelden van belastingen en premies zijn loon- en inkomstenbelasting, de sociale verzekeringspremies, de btw, de vennootschapsbelasting en accijnzen, maar ook belastingen door lokale overheden zoals de onroerendezaakbelasting.”
Met andere woorden, als de lastendruk 10% is, betekent dit dat 10 op elke 100 in Nederland verdiende euro’s worden uitgegeven aan belastingen en premies.
Volgens het CBS, die enkel volledige berekeningen maakt over jaren die al geweest zijn, was er in 2015, het laatst berekende jaar, een lastendruk van 37,8%. De lastendruk was volgens het CBS hoger in 1996 (38,4%) en 1999 (38,1%). Dat is lang geleden, maar nog geen twintig jaar. Maar als we naar de cijfers van het CPB kijken, komen we tot een andere conclusie.
Verschillende definities
Ook het CPB berekent definitieve cijfers over afgelopen jaren met behulp van gegevens van het CBS, maar maakt tegelijkertijd ook voorlopige berekeningen en schattingen. In hun geval is eveneens het laatste definitief berekende jaar 2015, terwijl voor 2016 al een “betrouwbare” schatting is gemaakt en een raming voor 2017. In de berekeningen van het CPB zijn de cijfers over 1996 (37,7%) en 1999 (37,6%) lager dan die van het CBS, terwijl ook de lastendruk van 2015 lager uitkomt (37,7%). Als we alleen de cijfers van het CPB gebruiken is de lastendruk in 2015 gelijk aan 1996 en dus de hoogste in de afgelopen twintig jaar.
Dat de cijfers van het CBS en CPB niet overeenkomen is volgens het CPB te wijten aan “kleine verschillen in de definities”. Verder noteert het CPB hoge (niet definitieve) cijfers voor 2016 en 2017: respectievelijk 38,2% en 38,7%. Deze cijfers zijn duidelijk hoger dan de afgelopen twintig jaar.
Conclusie
Ter conclusie kunnen we zeggen op basis van de cijfers van het CPB dat Pechtold gelijk heeft. Kanttekening hierbij is dat volgens het CBS de laatst vastgestelde lastendruk (in 2015) niet hoger ligt dan in 1995 en 1999. Omdat beide instanties wel een duidelijke trend omhoog laten zien sinds het jaar 2000 kunnen we Pechtold gelijk geven. Zeker is dat de lastenverhoging anno nu de hoogste is van de 21ste eeuw tot nu toe.
