Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
44 procent van de zwangere vrouwen die een covid19-vaccin van Pfizer hebben genomen, hebben een miskraam gekregen
Oordeel
Onwaar
Bron van bewering
Op donderdag 18 augustus postte Syllie een tweet met de dramatische tekst: “Journalist Naomi Wolf heeft 300.000 #Pfizer documenten geanalyseerd. Zij is tot de ontdekking gekomen dat 44% van de zwangere vrouwen die een #gifprik van #Pfizer hebben genomen een miskraam hebben gekregen. Moord dus!!”
De tweet krijgt een flinke push als de volgende ochtend Thierry Baudet een retweet geeft richting 275.000 volgers. Binnen 24 uur oogst het bericht mede daardoor meer dan 1000 retweets en 1700 likes.
Syllies tweet linkt naar een artikel op DailyClout, een website opgericht door schrijfster Naomi Wolf. Wolf werd in juni 2021 van Twitter verbannen wegens het verspreiden van misinformatie en mythes rond vaccinaties. De schrijfster werd jaren geleden beschuldigd van bedenkelijke omgang met statistieken, wat in 2010 leidde tot introductie van de Wolf’s Overdo and Lie Factor (WOLF).
Het artikel over vaccinbijwerkingen is niet geschreven door Wolf, maar is een doorplaatsing van een artikel op GETTR door ene Berberine. Deze auteur baseert zich op een document dat Pfizer begin april 2021 indiende bij de Amerikaanse FDA. Het is een interim-databestand met adverse events of bijwerkingen die gedurende een half jaar zijn geregistreerd tijdens een klinische trial met Pfizers covid19-vaccin.
Massale openbaarheid
Het document is 1 juli 2022 openbaar gemaakt op de website van Public Health and Medical Professionals for Transparency (PHMPT). Deze organisatie spande in 2021 een rechtszaak aan tegen de FDA om snellere openbaarheid af te dwingen rond documenten waarop toelating van het vaccin is gebaseerd. Sindsdien is er sprake van informatievloed, die PHMPT ongefilterd en zonder commentaar online zet.
Het zijn documenten zonder context, duiding of inleiding. Uiteindelijk zullen via deze route naar schatting 450.000 pagina’s openbaar worden gemaakt. Daartussen zit ook het document waarop het artikel op DailyClout is gebaseerd: deze pdf telt 3645 bladzijden zonder uitleg, kop of staart. Het is een schier eindeloze waslijst met duizenden geanonimiseerde, genummerde studiedeelnemers (subjects) en gerapporteerde bijwerkingen (AE).
Waarom is dit onwaar?
Ten eerste is het rekenen aan medische databestanden of publicaties, zonder kennis van het dossier, de methodiek of de achtergronden een gegarandeerde bron van denk- en rekenfouten, misverstanden en misinformatie. Er zijn dan ook de afgelopen jaren veel vaker verkeerde conclusies in omloop gekomen over bijwerkingen van vaccins.
In juli 2021 debunkte Reuters bijvoorbeeld met een factcheck beweringen over de relatie tussen vaccinatie en miskramen. In januari 2022 deed Reuters dat nogmaals met een andere check van een nieuwe bron. AFP Fact Check nam hetzelfde onderwerp onder de loep, net als USA Today.
Miskramen in Pfizer-document
Het artikel op DailyClout begint met de constatering dat achterin het document een lijst staat met deelnemers die zwanger raakten tijdens de vaccin-trial. Vervolgens turft de auteur het aantal malen dat de term abortus of miskraam in het gehele document wordt genoemd. Die optelsom komt uit op 22. En 22 van 50 is 44 procent.
Tot zover lijkt er niets mis te gaan, maar er zit een addertje onder het gras. Het document bevat namelijk twee tabellen, merkte Phil Kern op Twitter. Tabel 16.2.7.4.1 (pagina 77 – 3517) rangschikt alle adverse events, terwijl tabel 16.2.7.5 (pagina 3518 – 3619) alleen de ernstige adverse events opsomt. De tweede tabel is daarmee een deelverzameling van de eerste tabel, en daardoor komt in dit document de melding van dezelfde miskraam tweemaal voor.
44, 22 of 6 procent?
Een kleine steekproef laat zien dat dat klopt. Zo is de miskraam van deelnemer C4591001108310831162 terug te vinden op pagina 562 en 3526, deelnemer C4591001117711771222 staat op pagina 1349 en 3538 en de miskraam van deelnemer C4591001123112312 wordt vermeld op pagina 1758 en 3547. Wie nauwkeurig turft telt dus geen 22 maar 11 spontaan geëindigde zwangerschappen.
Halveert het percentage miskramen daarmee tot (11/50) 22 procent? Die vraag is niet goed te beantwoorden, want van de 11 geregistreerde miskramen staan er maar 3 vermeld tussen de 50 zwangerschappen in tabel 16.2.7.8 op pagina 3643. Waarom dat zo is, vertelt het document niet.
Drie miskramen op 50 zwangerschappen levert een nog lager percentage van (3/50) 6 procent. Zonder inzicht in context en samenstelling van tabel 16.2.7.8 blijft dat evenwel een discussiepunt. Het laat zien dat dit soort trial-documenten context missen, en niet voor niets makkelijk tot reken- en interpretatiefouten leiden.
Miskraam na of door vaccinatie
Miskramen komen vaak voor; naar schatting 10 à 20 procent van alle bevruchtingen eindigt spontaan met de voortijdige dood van de foetus. Gebeurt dat heel vroeg in de zwangerschap dan verloopt dat bijna ongemerkt. De leeftijd van de moeder is daarbij een invloedrijke factor. “Fetal loss is high in women in their late 30s or older, irrespective of reproductive history”, schrijven onderzoekers na analyse van honderdduizenden zwangerschappen. Rond een leeftijd van 42 jaar eindigt de helft van de zwangerschappen op deze manier.
Het natuurlijke gegeven dat een flink deel van de zwangerschappen spontaan strandt, ontbreekt volledig in het artikel op DailyClout. Het lijkt daardoor alsof elke miskraam bij deelnemers in de trial een gevolg is van en dus een negatieve uitkomst veroorzaakt door vaccinatie. Dat is simpelweg niet het geval.
Tijdens medische trials worden cijfers over miskramen daarom altijd vergeleken met het risico op miskraam in een controlegroep van ongeveer dezelfde leeftijd. Die vergelijking wordt in dit Pfizer-document niet gemaakt.
Andere vaccinstudies bij zwangerschap
Dat vaccinstudies altijd het risico op spontane abortus in ogenschouw nemen, blijkt bijvoorbeeld uit deze drie studies die hebben gekeken naar de kans op een miskraam bij zwangeren na een covid19-vaccinatie. Ze komen zo tot dezelfde conclusie: omdat het percentage miskramen bij gevaccineerden niet hoger ligt dan de bekende percentages miskramen onder zwangeren, levert vaccinatie tegen covid19 geen risico voor de zwangerschap.
Sterker: vaccinatie verlaagt het risico op ernstige complicaties door een covid19-infectie tijdens de zwangerschap voor zowel moeder als kind. Afzien van vaccinatie levert grotere gezondheidsrisico’s op. Een commentaar naar aanleiding van een recente vaccinstudie benadrukt dat inzicht:
“Covid19-vaccinatie bij zwangere vrouwen is nog steeds lager dan bij niet-zwangere vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Gezien de risico’s van ernstige ziekte en ongunstige zwangerschapsresultaten is het absoluut noodzakelijk om gegevens over de veiligheid en doeltreffendheid van covid19-vaccinatie tijdens de zwangerschap te blijven verzamelen en verspreiden en zorgverleners aan te moedigen om vaccinatie tijdens alle fases van de zwangerschap te bevorderen.”
Conclusie
Op basis van onderzoekdocumenten van Pfizer en andere bronnen worden met grote regelmaat onjuiste conclusies getrokken. In vaccin-sceptische kringen wordt deze (mis)informatie gretig gedeeld. Dat geldt ook voor de bewering dat 44 procent van de zwangere vrouwen in een Pfizer covid19-vaccintrial een miskraam hebben gekregen. Het berekende percentage klopt niet door dubbeltellingen. Bovendien eindigt een flink percentage van de zwangerschappen van nature in een miskraam, maar die context wordt zoals vaak in dit soort berichten volledig buiten beschouwing gelaten.