De VVD wil af van uitgeprocedeerde asielzoekers en wil daarom illegaal verblijf in Nederland strafbaar stellen. Maar wat voor straffen krijgen illegalen dan en krijg je ze daarmee het land uit?
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het is duidelijk dat de VVD het belangrijk vindt dat uitgeprocedeerde asielzoekers niet in Nederland blijven, maar zo snel mogelijk terug gaan naar hun land van herkomst. De partij heeft het immers als standpunt opgenomen in haar verkiezingsprogramma:
“Wij willen ervoor zorgen dat mensen die geen echte vluchteling zijn en mensen die hier illegaal verblijven ook echt ons land verlaten. Daarom willen we illegaal verblijf – en het faciliteren daarvan – strafbaar stellen”
Waarom vindt de VVD het nodig om illegaliteit strafbaar te stellen? VVD-persvoorlichtster Laura Huisman legt het uit: ”In Nederland krijg je alleen een verblijfsvergunning als je uit een onveilig land komt. Asielzoekers die geen vergunning krijgen, komen dus uit veilige landen en kunnen we terugsturen. Zij moeten zich neerleggen bij het besluit van de rechter en vertrekken.”
Boetes
Maar dat gebeurt niet altijd, zeker niet als migranten reden zien om hier te blijven. ”Om ervoor te zorgen dat die mensen ook echt vertrekken, moet elke voorziening die het mogelijk maakt hier te blijven, verdwijnen. Daarom moet de bed-bad-brood-regeling[[Deze regeling houdt in dat vreemdelingen die geen recht op rijksopvang hebben, sobere opvang vanuit de gemeente krijgen. De opvang bestaat uit nachtopvang, ontbijt en een avondmaaltijd. Omdat opvang van onrechtmatig verblijvende vreemdelingen een taak van het Rijk is, worden de kosten door de Staatssecretaris vergoed. ]]worden afgeschaft en moeten gemeenten die illegalen toch nog helpen, worden gekort op hun budgetten,” aldus Huisman.
In november vorig jaar nog probeerde een aantal gemeenten het Ministerie van Justitie en Veiligheid te wijzen op de mogelijke risico’s als er geen voorzieningen voor illegalen zijn. Zij vreesden dat mensen door de straten zouden gaan zwerven, met alle nadelige gevolgen van dien. De VVD deelt deze zorg niet.
Hechtenis
De VVD komt met een andere oplossing: “Mochten uitgeprocedeerde asielzoekers onverhoopt de illegaliteit induiken, dan zijn ze wat betreft de VVD strafbaar en kunnen ze een boete opgelegd krijgen of in hechtenis worden genomen.”
Jurist en docent Migratierecht Stefan Kok (Universiteit Leiden) legt uit dat boetes opleggen aan illegalen weinig zin heeft: ”Asielzoekers komen hier meestal aan zonder geld. En zeker illegale asielzoekers hebben weinig te bieden; hen een boete opleggen die ze niet kunnen betalen, leidt alleen maar tot hogere boetes en uiteindelijk tot hechtenis voor bepaalde tijd.”
Speciale inrichtingen
Mogen illegalen überhaupt worden vastgezet? Ja, dat mag. Maar, wel alleen onder belangrijke voorwaarden. Volgens de Europese Terugkeerrichtlijn, die ook Nederland als Europese lidstaat ondertekend heeft, mogen illegalen niet worden vastgezet louter vanwege het feit dat ze illegaal zijn.
Alleen als het doel uitzetting is, mogen illegalen in bewaring worden genomen, met een maximum van zes maanden. Als de illegale asielzoeker niet meewerkt of de nodige documentatie uit het herkomstland op zich laat wachten, mag die termijn worden opgerekt met maximaal 12 maanden. Weeskinderen mogen sowieso niet worden vastgezet of uitgezet.
Ongeacht hoe lang ze vastzitten, de illegalen zullen tot hun uitzetting ergens moeten verblijven. Maar waar? Asielzoekerscentra zijn geen optie, omdat die bedoeld zijn voor asielzoekers die in afwachting zijn van een verblijfsstatus. In dezelfde Europese Terugkeerrichtlijn staat dat illegalen in speciale inrichtingen voor bewaring vastgezet mogen worden. Als een lidstaat niet in staat is om zulke inrichtingen te faciliteren, mogen de illegalen in gevangenissen worden vastgezet, gescheiden van de ‘gewone’ gevangenen.
Hoe wil de VVD zulke speciale inrichtingen gaan regelen voor alle illegalen in ons land? En als dat niet lukt, is er dan genoeg ruimte in de gevangenissen? Bij navraag wil de VVD daar geen reactie op geven.
Tegenstrijdig
Illegalen moeten worden vrijgelaten als er geen redelijk uitzicht is op uitzetting. Dit levert bijvoorbeeld bij illegale Marokkaanse asielzoekers problemen op, omdat Marokko geen onderdanen wil terugnemen die in het buitenland asiel hebben aangevraagd.
VVD-persvoorlichtster Huisman reageert door te zeggen dat de VVD bezig is om daar verandering in te brengen: ”Staatssecretaris Wiebes is op dit moment in gesprek met de regering van Marokko. In het uiterste geval volgen er sancties voor Marokko en andere landen die hun onderdanen niet terug willen nemen,” aldus Huisman. Maar zolang er geen afspraken met Marokko zijn, zullen Marokkaanse illegale asielzoekers hier dus moeten blijven.
Tegelijkertijd zijn ze, net als alle andere illegalen, volgens de VVD dus ook strafbaar. Maar hoe de VVD dat praktisch wil gaan realiseren, is niet duidelijk. Op de vraag waar illegalen moeten verblijven, welke voorzieningen ze moeten krijgen en wie alles moet betalen, wil de VVD Nieuwscheckers geen antwoord geven. Bovendien leidt het vastzetten van illegalen er ook niet toe dat zij het land verlaten. Reden genoeg om aan de haalbaarheid van dit standpunt te twijfelen.
Update op 14 februari 2017, om 15:54:
