Prima de Buma: inderdaad minder agenten dan in 2012

In het Noordelijk Lijsttrekkersdebat van 8 februari zei CDA-lijsttrekker Sybrand Buma dat er op dit moment 1000 agenten minder zijn dan in 2012. Is dat waar? Wat is de staat van het blauw op straat?

De politie brengt zelf jaarlijks een rapportage uit over de stand van zaken in het korps. Hierin komt aan de hand van feitelijke informatie aan bod wat er het afgelopen jaar binnen de politie gebeurd is. Het rapport van een jaar wordt meestal in het voorjaar daarop uitgebracht. Dat betekent helaas dat er op dit moment geen recentere cijfers bekend zijn dan die van 2015. Daarom nemen we die als uitgangspunt, en vergelijken we die met de cijfers van 2012.

Blauw op straat

Een vast onderdeel van de rapportage zijn cijfers over de sterkte van de politie. Deze zijn onderverdeeld in twee categorieën: operationeel en niet-operationeel. Om te kijken of Buma gelijk heeft, is het belangrijk om te weten wat dit verschil betekent. De uitleg is te vinden in een brief die in 2009 door Guusje ter Horst aan de Tweede Kamer werd gestuurd. Ter Horst was destijds minister van Binnenlandse Zaken, het ministerie waar de politie toen nog onder viel.[[Inmiddels valt de politie onder het ministerie van Veiligheid en Justitie.]]

Operationele sterkte kun je aan de hand van deze brief uitleggen als de hoeveelheid ‘blauw op straat’. Alle functies die een direct contact hebben met de burger of die andere agenten daarbij helpen vallen eronder. Niet-operationele functies moet je zien als het politiepersoneel dat het operationele gedeelte van het politiekorps ondersteunt.

Afname politiesterkte

De sterkte wordt gemeten in fulltime-equivalent (fte), oftewel volledige werkweken van 40 uur. Deze maat zegt vooral iets over de totale personeelssterkte, want niet iedereen werkt fulltime. Als je kijkt naar de totale sterkte van de politie, is dat dus niet helemaal hetzelfde als het aantal agenten. Wel zegt het iets over het aantal uren dat alle agenten bij elkaar werken.

Uit de statistieken blijkt inderdaad dat er sprake is van een afname van de totale politiesterkte. Ten opzichte van 2012 is de operationele sterkte van de politie in 2015 met ruim duizend fte gedaald. De niet-operationele sterkte is zelfs met meer dan 3000 fte gedaald. In de totale politiesterkte is daarmee sprake van een daling van iets meer dan 4300 fte.

Wat betekent dit?

De bewering van Buma lijkt te kloppen. Hoewel één fte niet helemaal gelijk is aan een agent, is de daling in 2015 ten opzichte van 2012 gelijk aan ruim duizend agenten die fulltime werken. Daarnaast ligt de nadruk van het politiewerk nu iets meer in de richting van operationeel werk. De niet-operationele sterkte is namelijk ruim drie keer zo hard gedaald. Er zijn dus relatief meer agenten die zich met operationeel werk bezighouden, en minder personeel dat ondersteunend of administratief werk doen.

Een mogelijke oorzaak voor deze daling is de oprichting van de Nationale Politie. In plaats van regionale politiediensten moest de politie vanuit een nationaal korps gaan werken. Om dat te regelen was een ingrijpende reorganisatie nodig. Uit het jaarverslag van 2015:

“Omdat de politie voorzag dat in de domeinen leiding en ondersteuning sprake was van overbezetting, is in 2014 gestart met een voorfase. Medewerkers uit deze domeinen kregen voorzieningen aangeboden om hun vertrek te stimuleren (…).”

De kans is groot dat dit een rol heeft gespeeld in de daling van de totale politiesterkte, aangezien hier zwart op wit staat dat de oprichting van de Nationale Politie gepaard zou gaan met het vertrek van agenten.

Conclusie

De bewering van CDA-lijsttrekker Buma dat er op dit moment 1000 minder agenten zijn dan in 2012 is hoogstwaarschijnlijk waar. Als je een agent gelijkstelt aan een fte bij de politie, waren er in 2015 meer dan duizend agenten minder die operationeel werk deden. Met de kanttekening dat de statistieken op het moment van de uitspraak niet verder reiken dan 2015. Omdat het oprichten van de Nationale Politie echter gepaard ging met een flinke reorganisatie, is de politiesterkte sindsdien waarschijnlijk niet gegroeid.

De daling was bij het niet-operationele personeel overigens drie keer zo groot. Als een gevolg daarvan is de werklast iets meer richting ‘meer blauw op straat’ geschoven. Misschien is dat een kleine opsteker.