Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
In Nederland wonen tienduizenden sympathisanten van de jihad.
Oordeel
Ongefundeerd.
Bron van bewering
In het verkiezingsprogramma van de PVV valt onder het kopje ‘veiligheid’ het volgende te lezen:
‘In Nederland wonen tienduizenden sympathisanten van de jihad. Onze veiligheidsdiensten kunnen hen niet continu allemaal in de gaten houden. Daarom moet Nederland een systeem van administratieve detentie invoeren. Zodat zij waar nodig preventief opgesloten kunnen worden.’
Waarom is dit ongefundeerd?
Volgens de PVV leven er in Nederland tienduizenden sympathisanten van de jihad. Er bestaat discussie over de precieze betekenis van het begrip jihad. Op de website van Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) lezen we dat de basisbetekenis van jihad in de Koran is ‘een inspanning voor een verdienstelijk doel’.
De betekenis is in de eerste plaats ethisch: de mens heeft de goddelijke opdracht zich in te spannen tegen het kwaad in zichzelf. Een tweede betekenis van jihad is zich inzetten voor het belang van de islam en de geloofsgemeenschap. Daarnaast wordt de term gebruikt als de gewapende strijd voor de verspreiding en bescherming van het islamitisch geloof.
Wanneer het over jihad gaat, hoeft het dus niet per se over geweld of strijd te gaan, maar dat is wel waar de PVV zich op lijkt te richten aangezien de partij sympathisanten van de jihad preventief wil opsluiten.
De veiligheidsdiensten in Nederland houden niet specifiek bij hoeveel aanhangers van de jihad er zijn, maar wel van het jihadisme. Dat is volgens de Rijksoverheid ‘een extreme ideologie die oproept tot het voeren van een ‘heilige oorlog’ tegen ‘ongelovigen’. Jihadisten claimen de islam om hun overtuigingen en manier van leven met geweld (jihad) op te leggen aan anderen.’
Een bekende jihadistische groepering is ISIS. Door de Nederlandse overheid wordt het jihadisme gezien als de belangrijkste bron van terroristische dreiging tegen Nederland.
Aantallen
Dan de aantallen. Op de website van NCTV staat dat er in Nederland ongeveer vijfhonderd aanhangers van het jihadisme zijn. Dit getal is al enkele jaren stabiel en er is ook niet de verwachting dat het op korte termijn zal toenemen.
In het verkiezingsprogramma van de PVV gaat het niet over het aantal aanhangers, maar over sympathisanten. Met jihad-sympathisanten worden moslims bedoeld die zelf niet actief bijdragen aan de strijd, maar daar wel stilzwijgend of openlijk hun steun aan betuigen.
Het NCTV doet drie keer per jaar verslag over hoe groot de kans is op een terroristische aanslag in Nederland. In deze documenten valt herhaaldelijk te lezen dat het aantal aanhangers van het jihadisme rond de vijfhonderd ligt, maar over het aantal sympathisanten wordt niets gezegd. Navraag bij het NCTV leert ons inderdaad dat daar ook geen cijfers over bekend zijn.
Misschien weet de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) meer. Elk jaar brengt de AIVD een jaarverslag uit met daarin alle cijfers en aandachtsgebieden van het afgelopen jaar. Ook in deze jaarverslagen lezen we dat er nu zo’n vijfhonderd personen tot de jihadistische beweging in Nederland worden gerekend en ruim honderd volwassen Nederlanders in het buitenland (de meesten van hen in Syrië en Turkije).
Wederom staat er niets over sympathisanten, behalve in het jaarverslag van 2018: ‘Wij rekenen ruim 500 personen tot de jihadistische beweging in Nederland. Enkele duizenden personen in Nederland sympathiseren met het jihadistisch gedachtegoed zonder echt tot de beweging te behoren.’
We nemen contact op met de AIVD. Een woordvoerder vertelt ons dat de AIVD zich richt op onderzoek naar de onderkende aanhang van het jihadisme. Het is veel lastiger om een inschatting te maken van het aantal sympathisanten die niet tot de jihadistische beweging horen, daarom doet de AIVD daar in recente publicaties ook geen specifieke uitspraken over. Desalniettemin is ook daar de inschatting dat het aantal sympathisanten niet of nauwelijks groeit en er in Nederland dus enkele duizenden personen sympathiseren met het jihadisme.
We hebben de PVV om een reactie gevraagd, maar die bleef uit.
Conclusie
Als zelfs de veiligheidsdiensten het niet weten, dan lijkt het ons zeer onwaarschijnlijk dat de PVV wel bronnen heeft die iets kunnen zeggen over het aantal jihadsympathisanten in Nederland. Wel is het bekend dat er in Nederland enkele duizenden sympathisanten van het jihadisme zijn. Maar de bewering dat er tienduizenden mensen zijn die sympathiseren met de jihad, bestempelen wij daarom als ongefundeerd.
