Relatie tussen ejaculatie en kanker is geen reden voor prostaatfitness

Frequente ejaculatie – meer dan 21 keer per maand – zorgt voor een aanzienlijk lager risico op prostaatkanker.

Ongenuanceerd

Gezondheidsnieuws levert zelden eenduidige inzichten en adviezen. Zo zijn er de laatste jaren mannen op sociale media die vertellen over de lichamelijke en spirituele voordelen van weken of maanden niet klaarkomen. Er is zelfs een challenge: no nut november.

Tegelijkertijd zijn er vaker mediaberichten die juist wijzen op de voordelen van frequente ejaculatie, want dat zou zich onder meer vertalen in een lagere kans op prostaatkanker op latere leeftijd. Het Youtube-kanaal @LessenvandeTijd besteedt in een video aandacht aan de vermeende voordelen van regelmaat en onthouding. @LessenvandeTijd post opvallend veel video’s over de mechanica van het mannelijk geslachtsapparaat. De uitleg daarbij is even droog als emotieloos door het gebruik van AI-gegenereerde tekst en voice-over.

“Mannen die een regelmatiger ejaculatie-patroon aanhouden met een hogere frequentie per maand lijken extra bescherming te hebben tegen het ontwikkelen van prostaatziekten. In het bijzonder suggereren sommige onderzoeken dat meer dan 21 ejaculaties per maand geassocieerd kan worden met een aanzienlijke vermindering van het risico op prostaatkanker.”

Er is het laatste decennium met regelmaat media-aandacht voor de relatie tussen ejaculatiefrequentie en prostaatkanker. Zo schreven onder meer RTL Nieuws, De Telegraaf,  AD en Manify erover. Knack en De Volkskrant checkten beweringen rond deze claims en ze oordelen verschillend over de bewijskracht en betekenis van het onderzoek en het te verwachten nut van deze vorm van prostaatfitness.

In veel berichten over de relatie tussen ejaculatie en prostaatkanker wordt verwezen naar de ‘Harvard-studie’ onder leiding van epidemioloog Edward L. Giovannucci. Uit dat onderzoek komt de statistiek van “meer dan 21 keer per maand”.

Zijn groep publiceerde in 2004 een analyse aan de hand van antwoorden van 29.342 Amerikaanse mannen in de leeftijd van 36 tot 81 jaar. De deelnemers werd gevraagd het aantal ejaculaties per maand te schatten in verschillende fasen van hun leven: als twintigers, veertigers en het maandelijks moyenne in het afgelopen jaar. Tussen 1992 en 2000 kregen de mannen elke twee jaar follow-up vragen, waarin werd geïnformeerd naar een eventuele prostaatkankerdiagnose.

In die periode werden 1449 gevallen van prostaatkanker gemeld. De onderzoekers zagen in de resultaten dat de groep mannen die meer dan 21 ejaculaties per maand noteerden, zo’n 33 procent minder vaak de diagnose prostaatkanker kregen in vergelijking met de groep die 4 tot 7 keer per maand als frequentie opgaven.

Die conclusie kwam voor de onderzoekers min of meer als een verrassing, want ze vermoedden vooraf dat het omgekeerde weleens het geval zou kunnen zijn: meer prostaatkanker bij frequentere ejaculaties. Het idee was dat hogere seksuele activiteit gepaard gaat met hogere testosteronspiegels. Testosteron werd gezien als een risicofactor voor prostaatkanker.

Een andere mogelijkheid die de onderzoekers opperen, is het idee dat ejaculatie de prostaat kan verlossen van kankerverwekkende substanties. Deze zogenaamde prostaatstagnatiehypothese heeft vooral bekendheid gekregen in berichten over de relatie tussen ejaculatie en prostaatkanker. Ejaculatie is zo bezien goed voor de doorspoeling, maar of dat echt de verklarende factor is, moet nog worden bewezen.

De Harvard-studie kreeg in 2016 een update met de resultaten met tien extra jaren waarin dezelfde mannen wederom werden ondervraagd. Uit dat onderzoek komt globaal hetzelfde beeld, alleen schatten de onderzoekers nu dat de hoogfrequente groep (meer dan 21 keer per maand) een ongeveer 20 procent lagere kans heeft op prostaatkanker.

Het betekent volgens de onderzoekers dat in de hoogfrequente groep zo’n 7 gevallen van prostaatkanker per 1000 manjaren werden gezien, versus 9 gevallen in de laagfrequente groep. Zo’n enorm verschil maakt het dus ook weer niet.

De Harvard-studie is niet het enige onderzoek dat naar deze relatie heeft gekeken. Andere onderzoeken zien ook een verlaging van de kans op prostaatkanker, maar soms alleen bij een hogere frequentie in een bepaalde levensfase. Sommige studies zien een beschermend effect bij een ejaculatie-frequentie van vier of meer keren per maand, een stuk lager dan de veelgenoemde 21. Andere studies zien dat problemen met de urinewegen meespelen. Onderzoeken verschillen in aanpak, studiepopulatie en vraagstelling en daardoor is het beeld niet echt eenduidig.

De belangrijkste beperking van dit soort ejaculatie-studies is zelfrapportage van seksuele activiteit tien of dertig jaar eerder, wat een risico op onder- en overschatting met zich meebrengt. Persoonlijke en maatschappelijke ideeën over seks en masturbatie kunnen de herinnering ook kleuren.

Tot slot tasten we nog grotendeels in het duister over mechanismen en verklaringen, schrijft deze onderzoeker. Misschien hebben mannen die meer ejaculeren ook een gemiddeld sportievere leefstijl, gezonder voedingspatroon en lichaamsgewicht: allemaal factoren die de kans op kanker verkleinen.

Mogelijk is het niet de ejaculatiefrequentie op zichzelf die de prostaat goed doet. Er zijn aanwijzingen dat een verhoogd testosteronniveau kan beschermen tegen prostaatkanker en tegelijkertijd een motor is achter een hogere seksuele activiteit en frequentere ejaculatie.

De Harvard-studie heeft via mediaberichten een denkbeeldige benchmark gecreëerd: een man moet meer dan 21 keer per maand klaarkomen om de kans op prostaatkanker te verkleinen. En hoewel die frequentie is gerapporteerd in één studie onder bijna 30.000 mannen, zijn er rond dit onderwerp nog veel onbeantwoorde vragen. Wat wel duidelijk is: ejaculatie kan geen kwaad en mogelijk zijn er positieve effecten van te verwachten, op korte en lange termijn. Tegelijkertijd is er geen reden om wekelijks te turven en je op grond van statistieken zorgen te maken.