Het leek een oplossing voor het hangjongerenprobleem: roze lampen ophangen die pukkels en acne extra goed zichtbaar maken, waardoor jongeren liever niet in dit licht verblijven. Hier zou volgens De Telegraaf , Nu.nl en het AD onderzoek naar worden gedaan door het Centrum Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Maar dat doet het CCV niet: “Dit middel zou het probleem verplaatsen in plaats van oplossen.” In Engeland verlieten jongeren hun hangplek toen daar roze lampen waren opgehangen, maar het is nooit aangetoond dat het licht daar de oorzaak van was.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Volgens persvoorlichter Francie van de Beek van het CCV heeft De Telegraaf zaken uit hun verband gerukt: “Daarna werden we gebeld door meerdere journalisten om te vragen waar ze die roze lichten konden gaan filmen, maar we moesten ze teleurstellen: ze zijn er niet en zullen ook niet voorkomen in onze pilots, die deze zomer zullen lopen. Dit middel zou jongeren wegjagen en het probleem verplaatsen in plaats van oplossen.”
Geen onderzoek
Voorafgaande aan deze experimenten heeft het CCV een literatuuronderzoek uitgevoerd. Dit wees uit dat het efffect van roze licht nooit wetenchappelijk is vastgesteld. Koen van ’t Hof, die heeft meegewerkt aan dit deel van het onderzoek: “We hebben gekeken naar literatuur over allerlei experimenten met zintuigbeïnvloeding, maar er bestaat geen onderzoek naar de effecten van het roze licht.”
Het huidige onderzoek van het CCV zal zich richten op positieve effecten van zintuigbeïnvloeding. Van ’t Hof: “Er zal onderzoek worden gedaan in de publieke ruimte, bijvoorbeeld in winkelstraten die ’s nachts verlaten zijn, in parkeergarages en op stations. Het doel is om de beleving van deze plekken te verbeteren door middel van licht, geur of geluid.” Van ’t Hof zegt dat er binnen dit kader geen onderzoek gedaan zal worden naar het repressieve effecten van zintuigbeïnvloeding, zoals het roze licht of de Mosquito (een apparaat waar hoge pieptonen uit komen), maar dat dit wel interessant is voor een vervolgonderzoek.
Resultaten van het huidige onderzoek zijn er al wel, bijvoorbeeld dat klassieke muziek stress kan wegnemen en dat een bepaalde geur mensen kan aanzetten om beter schoon te maken. Bij het testen van effecten van zintuigbeïnvloeding in de publieke ruimte moet je echter rekening houden met de complexiteit van de omgeving, aldus Van ’t Hof. “Er zijn veel verschillende factoren die de beleving van het publieke domein beïnvloeden. Dat maakt een goede effectmeting lastig. Een laboratoriumsetting zou dat probleem ondervangen, maar zo’n setting heeft een andere dynamiek dan de publieke ruimte. We zullen dus goed moeten nadenken over hoe we straks in de pilots zo goed mogelijk de effecten van zintuigbeïnvloeding kunnen vaststellen.” Om te voorkomen dat de pilots worden beïnvloed door de media, wil het CCV hier echter nog niet meer over kwijt. Voorlichter Van de Beek: “Eind van het jaar worden de resultaten bekend gemaakt en dan willen we er graag met journalisten over praten.”
English Yobs
De Telegraaf wijst op het succes van het roze licht in Engeland. In dat land is inderdaad met het licht geëxperimenteerd, maar dat gebeurde maar op één plek, in een wijk in Mansfield (Nottinghamshire). Naderhand waren de reacties van de buurtbewoners niet even positief, zoals bijvoorbeeld naar voren komt in een artikel van the Guardian. Hoewel de plek waar de lichten hingen nu hangjongerenvrij was, was de sfeer niet verbeterd en door de negatieve typering van de jongeren in de media (‘English yobs’, oftewel Engelse aso’s) waren zij zelf niet bereid om te praten.
Het roze licht verplaatste het probleem alleen maar: de hangjongeren waren er nog steeds, ze waren alleen naar een andere plek getrokken. Toen aan het comité dat de lichten had geïnstalleerd gevraagd werd of ze de £1.750 niet beter in een jeugdcentrum hadden kunnen investeren, bekenden ze dat ze niet aan dit alternatief gedacht hadden.
Reactie Telegraaf, AD & Nu.nl
De Telegraaf bracht op drie mei het verhaal dat er onderzoek zou worden gedaan naar het roze licht en dat dit een succes was in Engeland, maar wilde geen commentaar geven. Nieuwschef Roel den Outer: “Wij doen niet mee aan factchecken.” Het AD wilde wel een reactie geven: “De kop ‘Roze verjaagt jongeren’ is pakkend, maar de rest van het verhaal nuanceert het beeld dat daardoor wordt opgeroepen. Dus als je je feitelijk aan de tekst houdt, staat er niets verkeerds in.”
Op Nu.nl is het bericht ook verschenen, maar hier ging het volgens de redactie om, ‘een eindproduct van Novum’. de redactie van Nu.nl gaat ervan uit dat Novum ‘artikelen levert die publicabel zijn en waar geen fouten in staan’. Arno Hendriks, auteur van het artikel van Novum, gaf tekst en uitleg: “Strikt genomen heb ik het bericht toegeschreven aan De Telegraaf, want ik kon op de website van het CCV niets vinden over het roze licht. Maar mijn artikel verdient geen schoonheidsprijs. Voortaan zal ik wat voorzichtiger zijn met berichten die van De Telegraaf komen.”