RS-virus doet 1 op 56 jonge kinderen in ziekenhuis belanden

RS-virus is in Nederland jaarlijks verantwoordelijk voor duizenden ziekenhuisopnamen van jonge kinderen, waarvan 150 à 200 op de intensive care worden opgenomen.

Waar

Eind juli werd bekend dat de Europese Medicijn Autoriteit (EMA) het gebruik van een nieuw vaccin heeft goedgekeurd. Deze vaccinatie is bedoeld voor zwangere vrouwen, die zo hun kind bescherming meegeven tegen het RS-virus voor de eerste maanden na de geboorte. De antistoffen die de moeder aanmaakt tegen het vaccin komen via de navelstreng bij het kind terecht. Het RS-virus is een belangrijke veroorzaker van verkoudheid bij volwassen, maar vooral kleine kinderen kunnen er ernstig ziek van worden.

Goedkeuring betekent nog niet dat het vaccin direct kan worden besteld. De Gezondheidsraad komt eerst met een advies hoe het vaccin het beste kan worden verstrekt. Er is namelijk ook een tweede vaccin goedgekeurd, waarmee kinderen na de geboorte kunnen worden ingeënt. Het vaccin zal vermoedelijk in Nederland in 2024 beschikbaar komen, waarna het aantal ziekenhuisopnames zou kunnen halveren.

Verschillende media berichtten over deze goedkeuring, onder meer AD, Parool en NOS. Zo schrijft de NOS: “De komst van het vaccin wordt door artsen gezien als doorbraak. In Nederland belanden per jaar duizenden kinderen met het RS-virus in het ziekenhuis, van wie 150 tot 200 baby’s op de intensive care. Wereldwijd overlijden er jaarlijks naar schatting 100.000 tot 200.000 kinderen aan.”

Ook andere media melden soortgelijke getallen, AD schrijft over drieduizend opnames, waarvan zo’n tweehonderd op de intensive care. De berichten verwijzen nergens naar onderzoek, maar wellicht zijn eerder verschenen persberichten van het UMC Utrecht een bron. Daarin worden onder ‘RS-virus: de cijfers’ dezelfde getallen gegeven. Maar de persberichten linken ook niet naar publicaties, dus rijst de vraag waar deze statistieken vandaan komen, en ook: klopt het?

In mediaberichten over het vaccin komt kinderarts en infectioloog Louis Bont van het UMC Utrecht aan het woord. Hij heeft regelmatig gepubliceerd over de impact van RS-virus op ziekenhuisopnames. In een van die studies werden ruim 9.154 kinderen uit vijf Europese landen in het eerste levensjaar gevolgd, om te kijken hoe groot de kans is op RSV-infectie, en wat daarvan de gevolgen zijn.

Uit die studie blijkt dat in rijke landen een op de 56 pasgeborenen in het ziekenhuis terecht komt met een RSV-infectie. Daarvan belandde 5,5 procent op de intensive care. Rekenend met de circa 180.000 geboortes in Nederland zou dat risico omgerekend neerkomen op ruim drieduizend ziekenhuisopnames per jaar, en ruim 170 opnames op de intensive care.

Dat komt behoorlijk overeen met de getallen die in de media circuleren, maar zo’n rekensom voelt toch als een grove schatting; het zijn geen Nederlandse statistieken op basis van registratie met een diagnose. Want hoe weet je dat het RS-virus is en geen andere infectie of aandoening?

Louis Bont laat Nieuwscheckers desgevraagd weten dat er in Nederland is gekeken naar opnamestatistieken op de intensive care van kinderen onder de 24 maanden. Hij stuurt de bijbehorende publicatie toe. In de periode tussen 2003 en 2016 werden 3.815 kinderen met een luchtwegaandoening opgenomen op de acht Nederlandse kinder-IC’s, en bij 2.161 kon met zekerheid worden vastgesteld dat het om infectie met RS-virus ging.

Dat aantal is ook uitgesplitst naar jaar, en dan blijkt het aantal IC-opnames met een RSV-infectie fors te zijn gegroeid: in 2003 werden 83 opnames geturfd, tussen 2011 en 2016 varieerde het aantal tussen de 133 en 249 per jaar. Die bandbreedte komt net als de eerdere schatting goed overeen met 170 die in die in de media worden genoemd.

In de media circuleren schattingen over de impact van het RS-virus op ziekenhuisopnames van jonge kinderen in Nederland. Die cijfers zijn helemaal in lijn met gepubliceerd onderzoek. In Nederland belanden per jaar inderdaad duizenden kinderen met het RS-virus in het ziekenhuis, van wie 150 tot 200 baby’s op de intensive care. Invoering van een vaccin kan dat aantal fors doen dalen.