Woensdag 15 februari was SGP-lijsttrekker Kees van der Staaij te gast in het radioprogramma Stand.nl om te praten over de plannen voor defensie van zijn partij. Daar wil de SGP namelijk geld in pompen: 3 miljard extra, om precies te zijn. Volgens Van der Staaij zou dat vanwege de gunstige economische situatie kunnen zonder deze investering eerst ergens anders weg te hoeven halen. Maar kan dat inderdaad zomaar?
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
In vergelijking met andere partijen zijn de geplande investeringen van de SGP fors. Alleen VNL van Jan Roos is van plan meer in Defensie en de krijgsmacht te investeren dan de SGP, namelijk 5 miljard.
Van der Staaij, die in zijn diensttijd tankcommandant was, is er van overtuigd dat de miljarden nodig zijn, al is het maar om de jaren van achterstallig onderhoud aan het materieel weg te werken. Volgens hem hebben jarenlange bezuinigingen ervoor gezorgd dat de staat van de krijgsmacht ver beneden peil is. Tot overmaat van ramp moeten Nederlandse soldaten zelfs oefenen in lease-tanks uit Duitsland om hun vaardigheden op peil te houden. Dat kan zo niet langer, vindt Van der Staaij. Tijd om de geldkraan eens goed open te draaien.
Klaar met het getreuzel
In de uitzending van Radio 1 reageert Van der Staaij begripvol op een uitspraak van president Trump. De Amerikaanse president zegt zijn burgers niet meer uit te kunnen leggen dat de Verenigde Staten 70% van het budget van de NAVO voor hun rekening nemen.
De Amerikaanse minister van Defensie, James Mattis, liet zich afgelopen woensdag stevig uit tijdens een bijeenkomst van de NAVO in Brussel. Hij is klaar met het getreuzel van de Europese lidstaten: er wordt keer op keer niet voldaan aan de afspraak dat lidstaten 2% van het BBP uitgeven aan defensie. [[De NAVO wordt door de deelnemende landen gefinancierd, waarbij elk land 2% van zijn Bruto Binnenlands Product (BBP) moet spenderen aan defensie: de zogeheten ‘2%-richtlijn’.]]
Mattis benadrukt dat hij voor het eind van het jaar een concreet plan verwacht van de bondgenoten. Hij wil dat ze aan de hand van richtdata en mijlpalen aangeven op welke manier ze de hogere defensie-uitgaven gaan bereiken. Doen ze dat niet, dan zullen de VS hun verplichtingen moeten ‘matigen’.
3 miljard is niet genoeg
Reden te meer om flink te investeren in Defensie, vindt de SGP. Interessant detail: ook met die 3 miljard extra voldoet Nederland niet aan de 2%-norm van de NAVO. Om deze norm te bereiken, is volgens Van der Staaij een investering van 5,5 miljard nodig.
Waarom kiest de SGP dan voor een investering van 3 miljard in plaats van 5,5 miljard? Janie de Jong, secretaresse van de Tweede Kamerfractie van de SGP, legt uit: “5,5 miljard is niet realistisch. Wij vinden het belangrijk om het budget constant toe te laten nemen, zodat we op de lange termijn verbeteringen blijven zien bij defensie en de NAVO-norm gehaald wordt. Dat komt nu neer op een extra investering van 750 miljoen per jaar.”
De Jong benadrukt dat partijen er rekening mee moeten houden dat die 5,5 miljard oploopt, omdat het BBP ook groeit. Over een aantal jaar is de 5,5 miljard nog een stuk hoger. De SGP verwacht dat het nog wel tien jaar kan duren voordat de norm gehaald is. De Jong: “Dat geeft aan hoe groot de problemen bij defensie zijn.”
Toch compenseren
Volgens Van der Staaij zou de extra 3 miljard euro voor defensie door de gunstige economische situatie kunnen zonder deze investering eerst ergens anders weg te hoeven halen. Maar kan dat inderdaad zomaar? Donderdagochtend 16 februari kwam het Centraal Planbureau met het antwoord. Het CPB presenteerde de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s van de meeste politieke partijen. Hieruit zou moeten blijken of de miljarden van de SGP niet eerst ergens anders vandaan hoeven te komen.
Wat blijkt: de SGP kan de extra 3 miljard voor Defensie niet zomaar ergens vandaan toveren. In de analyse van het CPB staat op pagina 176:
“Hogere uitgaven voor defensie en veiligheid en versoberingen bij onder andere de kinderopvangregelingen en subsidies voor publieke omroep compenseren elkaar.”
Met andere woorden, de SGP kan die 3 miljard inderdaad investeren in defensie, maar moet dan op andere terreinen bezuinigen. Dat doet de partij door te snijden in de kinderopvangregelingen en subsidies voor publieke omroepen.
Conclusie
Van der Staaij heeft ongelijk als hij suggereert dat zijn partij 3 miljard kan investeren in defensie zonder dat het ergens weggehaald moet worden. Vermeende goede economische omstandigheden ten spijt, is die 3 miljard niet zomaar uit de lucht te grijpen. De investeringen in defensie gaan bij de SGP gedeeltelijk ten koste van de kinderopvang en publieke omroep. Daar staat wel tegenover dat Nederlandse soldaten dan straks niet meer bij de oosterburen aan hoeven kloppen om tanks te lenen.
