Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.

Bewering

Sophia is de populairste naam ter wereld.

Oordeel

Niet te checken.

Bron van de bewering

Onlangs publiceerde Cosmopolitan het nieuws dat Sophia wereldwijd de populairste naam zou zijn. Dit was gebaseerd op een bericht van Live Science, dat op zijn beurt weer gebaseerd was op een onderzoek van babynamen-website babynamewizard.com.

Tussen de drie berichten is een duidelijk verschil in stelligheid te zien. Cosmopolitan presenteert het nieuws als volgt:

“En de populairste naam ter wereld is… Sofia of Sophia!”

Hier wordt de bewering gepresenteerd als onbetwistbaar feit. Op Live Science is dat al anders:

“Sofia (inclusief varianten) is de populairste babynaam in negen landen, van Mexico tot Italië, tot Rusland. In twintig andere landen is de naam de tweede of derde keuze voor ouders, zo ook in de Verenigde Staten, waar de naam tegenwoordig de op-twee-na-populairste naam is.” (vertaling Nieuwscheckers)

Live Science doet dus veel minder harde uitspraken, en beweert slechts dat Sophia maar in een bepaald aantal landen een populaire naam is.

Het originele bericht van Laura Wattenberg, auteur van de Baby Name Wizard Blog, heeft de stellige titel: “The World’s Favorite Girl’s Name”. Uit de inhoud van de blog blijkt echter al snel dat hier niet de hele wereld in het geding is:

“Ik heb van 49 landen de huidige statistieken over babynamen verzameld, en het is verbazingwekkend hoe vaak de naam Sophia voorkomt.” (vertaling Nieuwscheckers)

Het gaat dus om populariteit van de naam in 49 landen. Van die landen zijn op de website inderdaad lijsten met de populairste mannen- en vrouwennamen te vinden. Het verschilt per land of er een top-100 of een top-5 beschikbaar is, of een getal daartussenin. Hoe Baby Name Wizard aan deze gegevens komt, wordt echter nergens vermeld.

Wel zegt Wattenberg dat ze moeite doet om de officiële gegevens over babynamen te verzamelen, en niet alleen de namen die de gebruikers van de website insturen. Wanneer er een land ontbreekt op de lijst, zijn daarover geen betrouwbare gegevens beschikbaar. Baby Name Wizard hoort het graag als iemand wel aan deze officiële gegevens heeft kunnen komen. Die boodschap zou impliceren dat de naamgegevens gebaseerd zijn op officiële documenten, maar wat voor documenten dat zijn, dat blijft de vraag.

Waarom is deze bewering niet te checken?

Zoals eigenlijk al vrij snel duidelijk werd, is de claim gebaseerd op de gegevens van slechts 49 landen (terwijl de hele wereld er vandaag de dag ongeveer 195 telt). Het spreekt dan voor zich dat deze gegevens niet toereikend zijn om een uitspraak te doen over iets dat op de hele wereld betrekking zou hebben. Wat dan wel de populairste naam van de wereld zou zijn, valt moeilijk te zeggen; lang niet elk land heeft (vindbare) gegevens over de voornamen van alle inwoners.

Dat Sophia in een aanzienlijk aantal landen een populaire naam is, valt echter niet te ontkrachten. De naam komt wel degelijk in veel landen als populaire naam naar voren. Zo ook in Nederland, al heeft hier de laatste jaren de afgeleide vorm ‘Sophie’ de overhand genomen. Deze stond het afgelopen jaar op nummer drie.

Redenen voor populariteit

Interessanter dan de banale claim dat Sophia wereldwijd de populairste naam is, zijn de redenen die Laura Wattenberg voor de populariteit geeft. Zo kwam de naam tussen de jaren 1930 en 1980 niet erg vaak voor, waardoor hedendaagse ouders de naam nog niet te vaak gehoord hebben en deze nog niet zat zijn. Ook bestaat de naam Sophia uit lange klinkers en bevat deze geen opeenvolgende medeklinkers, wat elementen zijn voor populaire namen. Verder heeft de naam een koninklijke geschiedenis en een heilige afkomst, en komt het van het Griekse woord voor ‘wijsheid’. Ook zou de naam verschillende culturen aanspreken.

Volgens naamkundige Gerrit Bloothooft (Universiteit Utrecht) moet echter vooropgesteld worden dat er weinig tot niets bekend blijft over waarom bepaalde namen populaire modenamen worden of niet (op speculatie na). Bloothooft: “Als je de ouders naar hun keuze vraagt, zullen ze meestal zeggen: ‘We vonden het gewoon een leuke naam.’”

Dit betekent echter niet dat de redenen die Wattenberg geeft, allemaal onjuiste argumenten zijn. Zo stelt Wattenberg dat de naam in het voordeel is, omdat deze lange klinkers en geen opeenvolgende medeklinkers heeft. Het is over het algemeen inderdaad het geval dat woorden (en namen) met een dergelijke structuur makkelijker uit te spreken zijn. “In het geval van opeenvolgende medeklinkers, moet de tong sneller bewegen van de ene positie naar de ander. Dit is motorisch lastiger en maakt een woord moeilijker uit te spreken”, aldus Bloothooft. De keuze voor een naam zonder opeenvolgende medeklinkers is daarom niet onlogisch.

Ook het argument dat de naam verschillende culturen aanspreekt, is niet onwaar. In verschillende landen met verschillende culturen is de naam populair. De naam is in veel talen goed uitspreekbaar, en ook juist het internationale karakter van de naam kan voor ouders een reden zijn om voor Sophia te kiezen. De verschillende landen waarin de naam veel voorkomt hebben echter wel een duidelijke gemene deler: het gaat hier om landen met van oorsprong Grieks-christelijke culturen. Buiten die culturen komt de naam minder voor; Afrika en Azië gaan op het gebied van naamgeving bijvoorbeeld op een andere manier te werk.

Dat Sophia ‘wijsheid’ betekent, zou ook een reden voor de populariteit ervan zijn. Bloothooft nuanceert dit: “Veel ouders kijken uiteindelijk wel even wat de gekozen naam betekent, maar er zijn maar weinig ouders die een bepaalde naam kiezen om de betekenis.” Misschien vinden mensen het dus inderdaad een leuke bijkomstigheid dat de naam een dergelijke betekenis heeft, maar het zal niet de voornaamste reden voor de keuze zijn.

Verder voert Wattenberg nog de koninklijke geschiedenis en de heilige afstamming van de naam als argument op: “Ook in Nederland hadden we in de 19e eeuw een Sophie in het koningshuis, maar of dat voor de huidige keuze van de naam een rol speelt, dat geloof ik niet”, aldus Bloothooft. Ook het argument dat de naam tussen 1930 en 1980 nog niet frequent voorkwam en daarom juist tegenwoordig populair is, gaat voor Nederland niet op. Bloothooft: “In de eerste helft van de vorige eeuw kregen jaarlijks zo’n 250 meisjes de naam Sophia.” Deze argumenten van Wattenberg zijn dus weerlegbaar.

Conclusie

Sophia zou wereldwijd de populairste naam zijn, maar zo’n algemene uitspraak kan niet gedaan worden; er zijn niet van elk land in de wereld gegevens beschikbaar over de namen van alle inwoners. Het is wel zo dat Sophia (en varianten daarop) in een aantal landen populair is. Dit zou onder andere kunnen komen doordat de naam eenvoudig uit te spreken is, en internationaal bekend is, omdat zij verbonden is aan de Grieks-christelijke cultuur.

Placeholder-female-2x

Lune Visser

Minorstudent Journalistiek en Nieuwe Media (2018-2019)

Profiel-pagina