Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De EU vraagt Nederland niet om natuurherstel en natuurbehoud te waarborgen door stikstof te reduceren. Dat hebben we in Nederland zelf bedacht.
Oordeel
Deels onwaar.
Bron van de bewering
“Europa vraagt van de Europese landen natuurherstel en natuurbehoud waar nodig. Europa zegt niet: dat moet je doen door stikstof te reduceren. Dat hebben we in Nederland zelf bedacht”, zei Boer Burger Beweging-frontvrouw Caroline van der Plas in het Buitenhof-debat van zondag 5 maart.
Waarom is dit deels onwaar?
De Europese Unie vraagt van Nederland zich te houden aan de Vogelrichtlijn (1979) en de Habitatrichtlijn (1992). Lidstaten moeten de 81 plant- en diersoorten die in deze richtlijnen staan, en hun natuurlijke leefgebieden, beschermen om zo de biologische biodiversiteit in Europa in stand te houden. Het woord stikstof komt in de Europese richtlijnen niet voor. Daar heeft de BBB dus een punt.
De Europese Unie kent echter wel een Nitraatrichtlijn, in 1991 opgesteld, om het grond- en oppervlaktewater minder te belasten door de meststoffen stikstof en fosfaat. Maar Van der Plas had het hier alleen over de Habitatrichtlijn en Natura 2000-gebieden, leert navraag bij de BBB. En dan klopt het wat ze zegt. Specifiek stikstof reduceren wordt niet voorgeschreven door deze richtlijn, beaamt ook een woordvoerder van stikstofminister Christianne van der Wal.
Heeft Nederland die stikstofreductie dan zelf bedacht, zoals Van der Plas zegt? In de Nederlandse Wet stikstofreductie en natuurverbetering uit 2021 staat immers dat in 2035 minimaal 74 procent van het areaal van de stikstofgevoelige natuur in beschermde Natura 2000-gebieden een gezond stikstofniveau moet hebben.
Al sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw kennen we de term zure regen. Neerslag met een te hoog zwaveldioxide- en stikstofoxidegehalte verzuurde de bodem waardoor bomen stierven. Er kwamen Europese milieumaatregelen waardoor de uitstoot van sulfide door zware industrie inmiddels met 90 procent is verminderd, zeggen verschillende studies. De zuurgraad wordt nu vooral nog bepaald door stikstofoxiden en ammoniak, ook al is de uitstoot daarvan in dezelfde periode gehalveerd. Het reduceren van stikstof is dus al decennia een aandachtspunt in Europa.
Na decennia van onderzoek is de wetenschap het er wereldwijd wel over eens dat stikstof zorgt voor verzuring van de bodem, het wegspoelen van mineralen als magnesium, kalium en calcium en dus verschraling. Dat toont een analyse van 115 experimenten in 85 studies tussen 1985 en 2016 van over heel de wereld. Het ene natuurgebied wordt daardoor overigens harder getroffen dan het andere.
In ongeveer driekwart van de Natura 2000-gebieden in Nederland komt nog zoveel stikstof neer dat de natuurkwaliteit er afneemt en soorten zullen verdwijnen, concluderen elf Nederlandse ecologen die in 2021 in opdracht van het Wereld Natuur Fonds het rapport ‘Stikstof en natuurherstel’ schreven. De woordvoerder van minister Van der Wal zegt het zo: “De Wet stikstofreductie en natuurverbetering wordt niet voorgeschreven door de EU, maar is simpelweg nodig om nu echt te gaan voldoen aan de verplichtingen van de Habitatrichtlijn. Eerdere pogingen hebben immers te weinig resultaten opgeleverd.”
Conclusie
Dat Europa nooit heeft gezegd dat wij stikstof moeten reduceren om onze natuurdoelen te halen klopt als het over Natura 2000-gebieden gaat, maar dat Nederland de stikstofreductie zelf heeft bedacht is niet correct.
Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van Pointer, Nieuwscheckers, het AD en aangesloten regionale titels in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen.
