Tampons zijn geen bron van glyfosaat

80 procent van de tampons bevat het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat

Onwaar

TikTok-account @Leefbewustnederland van Mike Verest heeft een video gepost [Archive] waarin wordt gewaarschuwd voor de risico’s van tampons. Zo zouden vijftig vrouwen rond 1980 zijn gestorven door tampongebruik en bevatten tampons ‘dodelijke bacteriën en zware chemicaliën’. Volgens de video is in 80 procent van de tampons het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat te vinden.

Als een tampon wordt ingebracht, vertelt Verest, dan zorgt de vaginawand ervoor “dat de glyfosaat in je bloedbaan terecht komt, met alle gevolgen van dien. Wat is dan de oplossing? Gebruik alleen maar biologische hygiëneproducten en stop Monsanto en glyfosaat dus niet binnen in je vagina, want je bent jezelf aan vergiftigen. Een nog beter alternatief is het gebruik van de Diva-cup want die is veiliger, hygiënischer, goedkoper en die is beter voor het milieu.”

Wat Verest vertelt komt grotendeels overeen met een langer artikel dat al enkele jaren op Leefbewustnederland.nl staat, en op Facebook meer dan 4000 keer is gedeeld. Vooral het eerste deel van dat artikel vertoont op zijn beurt overeenkomsten met een post over tampons uit 2015 op NaturalNews, een extreemrechtse complotsite en bron van pseudowetenschap en anti-vaccinatieberichten.

In de media is vaker aandacht voor onderzoek naar verdachte stoffen in tampons, zoals een studie uit 2024 die geringe hoeveelheden zware metalen aantrof in katoen uit tampons, waarvan nog onduidelijk is of ze vrijkomen tijdens gebruik. Berichten over resten van bestrijdingsmiddelen zijn bijna tien jaar oud. In 2016 schreef de Volkskrant al een factcheck over dit onderwerp.

De video beweert schokkende zaken over tampons en de inleiding bepaalt mede de negatieve lading van het hele bericht, bijvoorbeeld over dodelijke bacteriën. Om te beginnen stelt Verest dat rond 1980 “meer dan 50 vrouwen in Amerika zijn gestorven door het gebruik van tampons.” Daarbij wordt geen verdere uitleg gegeven, behalve dat de fabrikanten er alles aan gedaan zouden hebben om dit “in de doofpot te stoppen”.

Verest doelt op een reeks sterfgevallen door Toxic Shock Syndrome (TSS) of in Nederlands: Tamponziekte. Dat is een zeldzame bacteriële infectie, waarbij toxines in de bloedbaan komen die ernstige ziekteverschijnselen kunnen veroorzaken. Begin jaren tachtig begon het aantal gevallen van TSS plots sterk te stijgen; in 1981 kregen 772 vrouwen in de Verenigde Staten TSS door tampongebruik, waaraan 38 overleden. Het totaal aantal sterfgevallen door TSS ligt hoger: deze publicatie noemt er 84.

Al vrij snel zagen onderzoekers een verband met de introductie van super-absorberende tampons van katoen en kunststofvezels, met name van het merk Rely. Omdat super-absorberende tampons veel langer konden worden gebruikt, kregen bacteriën die van nature in de vagina voorkomen vaker de kans om een infectie te veroorzaken.

Rely tampons werden van de markt gehaald en fabrikanten verlaagden het absorptievermogen en zo de gebruiksduur van tampons. Katoen en cellulose werden het toegestane absorptiemateriaal en kunststofvezels werden in de ban gedaan. Ook verschenen er gebruiksvoorschriften en waarschuwingen op de verpakking.

Op die veranderingen volgde een snelle daling van het aantal TSS-gevallen. Tampongebruik levert nog altijd een klein risico op TSS van 0,3 tot 0,5 gevallen per 100.000 gebruikers per jaar. Een recente Franse analyse van 55 TSS-gevallen ziet een verband met langdurig gebruik, slapen met een tampon en het niet lezen of opvolgen van inbrenginstructies. Die resultaten sluiten aan bij het algemene gebruiksadvies van tamponfabrikanten.

De TikTok-video besteedt de meeste aandacht aan risico’s van resten glyfosaat in tampons. Dit onkruidbestrijdingsmiddel (herbicide) speelt al jaren een hoofdrol in discussies over milieuvervuiling door de landbouw en zorgen over resten bestrijdingsmiddelen in voedsel. Zo is er terugkerende media-aandacht voor de vraag of en bij welke blootstelling glyfosaat mogelijk kankerverwekkend is.

De bewering dat 80 procent van tampons resten glyfosaat bevatten is afkomstig uit een Argentijns onderzoek van tien jaar geleden. Hoofdonderzoeker Damian Marino van de Universiteit van La Plata presenteerde eind oktober 2015 de voorlopige resultaten van een onderzoek tijdens een persconferentie die nog op YouTube te zien is. De presentatie leverde veel media-aandacht op met overduidelijke koppen, hoewel de resultaten niet waren gereviewed en gepubliceerd.

Marino heeft heel veel gepubliceerd over milieuvervuiling door landbouwbestrijdingsmiddelen en medicijnresten, maar het tampon-onderzoek is niet in Pubmed of in zijn persoonlijke publicatielijst te vinden, ook niet met Spaanse trefwoorden. (Overigens is Damian Marino eind 2023 overleden).

Marino’s onderzoek was aanleiding voor andere labs om hetzelfde te onderzoeken. In Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Zweden werd van tientallen merken maandverband en tampons het katoen geanalyseerd. Het Duitse Instituut voor Risicobeoordeling (BfR) zette de resultaten van die analyses in 2019 op een rij, met een link naar enkele rapporten. In geen enkele van de onderzochte tampons werd glyfosaat of het afbraakproduct AMPA gedetecteerd.

Tampons bevatten geen dodelijke bacteriën en glyfosaat. Het is wel zo dat rond 1980 tientallen vrouwen zijn overleden aan de gevolgen van tamponziekte, doordat lichaamseigen bacteriën onder bepaalde omstandigheden ziekmakende gifstoffen kunnen produceren. Sindsdien zijn super-absorberende tampons van de markt gehaald en is er meer voorlichting gekomen over juist gebruik. Verschillende onderzoeken hebben in tampons geen glyfosaat aangetoond.