Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Op het gebied van luchtkwaliteit worden door Tata Steel geen normen overschreden.
Oordeel
Waar
Bron van de bewering
De beweringen worden gedaan in de verkiezingsprogramma’s van het CDA in Beverwijk en Velsen. Deze gemeenten liggen onder de rook van Tata Steel in de IJmond.
Waarom klopt dit?
Volgens de laatste data van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) van het RIVM is er maar op één specifieke plek op het terrein van Tata Steel in 2020 gedurende een beperkte tijd een norm overschreden. De beweringen van de CDA-afdelingen kloppen, de IJmond kent duizenden meetpunten, maar het behoeft wel een nuancering: de advieswaarden voor gezonde lucht van de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn een stuk strenger dan de wettelijke Europese norm waar Tata Steel aan moet voldoen. Volgens de adviezen van de WHO is de lucht rond Tata Steel niet schoon genoeg.
De Europese norm voor de grove fijnstof (PM10) stelt dat een jaargemiddelde van 40 microgram per kubieke meter (µg/m3), en een 24-uursgemiddelde van 50 µg/m3 maximaal 35 keer per jaar overschreden mag worden.
Op de Noordersluisweg werd in 2020 83 dagen de grenswaarde voor PM10 overschreden. Een behoorlijke overschrijding dus. Dit datapunt is alleen niet representatief voor de hele IJmond en ligt in meetgebied dat op het Tata Steel terrein ligt. De IJmond bestaat uit een aantal duizend punten waar fijnstof berekend wordt.
Het feit dat de luchtkwaliteitsnormen niet worden overschreden klopt op een enkel datapunt direct naast het terrein van Tata Steel na.
In Velsen schrijft het CDA dat de luchtkwaliteit “goed genoeg” is. Als het CDA hiermee bedoeld dat de uitstoot de wettelijke normen niet overschrijdt dan klopt dat. Maar, zo schrijft het RIVM: hoe beter de luchtkwaliteit hoe meer gezondheidswinst. “Langdurige blootstelling aan lagere concentraties fijnstof, zelfs beneden de Europese grenswaarden, levert ook nadelige gezondheidseffecten op.”
Anders dan de Europese normen streeft het Schone Lucht Akkoord (SLA) er naar om in 2030 in heel Nederland te voldoen aan de veel lager liggende, op gezondheid gebaseerde, WHO-advieswaarden voor fijnstoffen en stikstof. Deze worden in de IJmond en ook in andere delen van Nederland nog lang niet bereikt.
De concentraties Fijnstof (PM10) rond Tata Steel behoren tot de hoogste van Nederland.
Overigens vervuilt de uitstoot van Tata Steel niet alleen de lucht in de IJmond, sommige schadelijke stoffen slaan neer en vervuilen zo de bodem. In recent onderzoek van het RIVM over neergedaald stof in de IJmond bleek “dat de geschatte blootstelling aan lood boven de gezondheidskundige grenswaarde ligt.” Deze metaalstoffen zijn met name voor kinderen schadelijk die met buitenspelen via de handen stof in de mond krijgen. Er zijn dus wel wat kanttekeningen te zetten bij de uitspraak van CDA Velsen, maar volgens de wettelijke norm klopt het.
Conclusie
De bewering dat de luchtkwaliteitsnormen niet worden overschreden klopt (op een enkel datapunt na). De bewering dat “de kwaliteit van de lucht die wij in Velsen inademen goed genoeg is” is subjectief. Ja, de uitstoot ligt onder de wettelijke norm, maar nee, de luchtkwaliteit voldoet niet aan de adviezen van de WHO en de streefwaarde van het Schone luchtakkoord.
Deze factcheck is gemaakt in het kader van de factcheckmarathon die ANP, Pointer en Nieuwscheckers doen in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart 2022.
