‘De 48-jarige Joe Rwamirama uit Kampala (Oeganda) stelt dat zijn scheten muggen kunnen doden. Muggen tot wel zes meter afstand zouden het loodje leggen als de Afrikaanse man zich laat gelden.’ Dat meldde De Telegraaf gisteren. Bron: de Engelse tabloid The Sun. In werkelijkheid is het verhaal een verzinsel van de Afrikaanse satirische site Ihlaya News. Berichten daarvan werden al eerder aangezien voor echt nieuws.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering: Een man uit Oeganda kan met zijn scheten muggen doden.
Oordeel: onwaar
Bron van de bewering
Het verhaal verscheen op 11 december op de site van De Telegraaf. Herkomst: ‘Een bron heeft aan The Sun verklaard dat Rwamirama “miljoenen” verdient om mee te werken aan het nieuwe muggenverdelgingsmiddel. ‘
De Britse tabloid The Sun publiceerde zelfs een foto van Joe Rwamirama, maar noemt zelf geen bron en houdt in laatste zin een slag om de arm:
‘Claims that Joe’s wind has evolved to combat malaria emerged online yesterday – but the two companies linked to him were not identified and the claims could not be verified. ‘
Het verhaal verscheen ook in de rubriek ‘wetenschap’ van The Mirror, die verwijst naar de Nigeriaanse site Talk of Naija. Ook werd het ‘nieuws’ gepubliceerd door de Belgische Metro, op de site van ABCDiario (Argentinië) en op tal van andere nieuwssites.
Waarom is dit onwaar?
Het verhaal over ‘Joe Rwamirama’ is een verzinsel van de Afrikaanse satirische site Ihlaya News, een soortgenoot van De Speld. De foto van de Oegandees ‘Joe Rwamirama’ laat in werkelijkheid een man in Kongo zien die wordt gescreend op ebola. Motto van Ihlaya News (in het Afrikaans): ‘Nuusparodie waarvan jy hou.’ ‘Ihlaya’ is Zoeloe voor ‘grapje’. De Facebookpagina van de site opent met een ‘wonin’ (‘warning’): ‘We do all we can to make sure the articles are complete fiction.’
Berichten van Ihlaya werden dit jaar al vaker aangezien voor echt nieuws. De bewering dat een universiteit in Zuid-Afrika een cursus hekserij zou aanbieden, lokte een officiële ontkenning van de universiteit in kwestie uit. Succesvol was ook het nieuws dat een schoonmaakster in een hotel in Las Vegas bij zichzelf een kind had verwekt met het gebruikte condoom van een gast en in een rechtszaak met succes miljoenen dollars van hem eiste voor de verzorging van het kind.
Het bericht over een verzonnen studie over het verband tussen penisomvang en intelligentie (hoe groter, hoe dommer) werd in een paar dagen 130.000 maal geliket, gedeeld en becommentarieerd op Facebook. Ook de bericht dat een experiment met een voorbehoedmiddel voor mannen was gestopt toen bij proefpersonen de testikels explodeerden, en dat een bijensteek een permanente penisvergroting kan veroorzaken, werden niet door iedereen herkend als satire.
Satire wordt wel vaker aangezien voor the real thing (Deze tien nieuwsberichten begonnen als grap). Dit jaar liet de Volkskrant nog optekenen dat Geert Wilders in zijn schooltijd bekend stond als ‘de neger van Venlo’ – een verzonnen verhaal uit 2010.
Reactie De Telegraaf
Bij contact met de Telegraaf geven ze aan een fout te hebben gemaakt met het publiceren van dit bericht en heeft de redactie het bericht gerectificeerd. De kop zegt nu dat het het nepnieuws was, en het bericht meldt: “ook wij trapten in dat bericht dat oorspronkelijk kwam van een Nigeriaanse variant van een humorsite met verzonnen verhalen: ihlayanews.com.”
Conclusie
De bewering van de Telegraaf dat een man uit Oeganda muggen zou kunnen doden met zijn scheten, berust op een verzonnen, satirisch bericht van een Afrikaanse website en is dus onwaar.
