Het hoofdgebouw van de Technische Universiteit Eindhoven wordt niet het meest duurzame onderwijsgebouw ter wereld. Het artikel op TU-nieuwssite Cursor dat dat beweerde, bleek een mix van nieuws en PR-berichtgeving.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Op 26 september van dit jaar kwam ‘dé onafhankelijke nieuwssite voor de Technische Universiteit Eindhoven’ Cursor naar buiten met groot nieuws: ‘Atlas na renovatie duurzaamste onderwijsgebouw ter wereld’. BN De Stem, Eindhovens Dagblad en Brabants Dagblad namen dit bericht al gauw over. De onderbouwing van de claim bleek na het lezen van het volledige stuk echter nauwelijks aanwezig. Sterker nog, de claims die in de rest van het artikel gemaakt werden, waren een stuk minder indrukwekkend en hadden veel weg van een soort ‘terugkrabbelen’. Zinsnedes als ‘het zuinigste gebouw van de TU/e’ en ‘het hoogst haalbare duurzaamheidspredicaat outstanding’, zijn verdacht omdat ze zwakkere claims maken dan die in de claim in de kop. Tijd voor een kritische check.
BREEAM-score
Het hoofdgebouw van de TU/e heeft dus het hoogst haalbare duurzaamheidspredicaat volgens de richtlijnen van Building Research Environmental Assessment Method (BREEAM). Deze score is internationaal de meest gebruikte duurzaamheidsscore voor bouwprojecten. De kwalificatie ‘outstanding’ krijgt men wanneer een score is behaald van boven de 85%. Gebouw ‘Atlas’ heeft een score van 93,86% behaald. Dat het hoofdgebouw van de TU/e na renovatie ruimschoots in de hoogste BREEAM-categorie valt, klopt dus. Maar zijn er niet meer onderwijsgebouwen die ook in die categorie vallen en zelfs hogere scores hebben?
Outstanding?
Doordat de BREEAM-score internationaal aanzien geniet, is grotendeels openbaar gemaakt welke onderwijsgebouwen nog meer het ‘outstanding’-predicaat hebben verworven. Op de site staan ook de specifieke scores vermeld en is dus precies zichtbaar welke instellingen een hogere BREEAM-score dan 93,86% hebben behaald. Dat zijn er minstens drie, waarvan ook BREEAM Worldwide ons bevestigt dat bovenstaande gebouwen duurzamer zijn dan het gebouw van de TU/e:
94,11%: Sustainable Student Village, Bradford University (UK)
94,94%: University of Bradford- Sustainability & Enterprise Centre (UK)
95,19%: Bright Building University of Bradford (UK)
Navraag bij Cursor leert dat met de kop ‘meest duurzame onderwijsgebouw ter wereld’ bedoeld werd dat Atlas het meest duurzame gerenoveerde gebouw zou worden. Na controleren van de BREEAM-lijst blijkt dat die claim klopt. Echter, dat is iets heel anders dan ‘het meest duurzame onderwijsgebouw’ in het algemeen. Gerenoveerde onderwijsgebouwen staan niet bekend om hun duurzaamheid en volgens de lijst van BREEAM is de nummer twee in de lijst van meest duurzame gerenoveerde onderwijsgebouwen een constructie met een score van slechts 79%. Dat is nog niet eens genoeg om in de categorie ‘outstanding’ te vallen. Zo’n grote prestatie is het dus niet om de koploper te zijn in die lijst van gerestaureerde bouwwerken.
Nauwe banden met de PR-afdeling
Hoe kan het dat een onafhankelijke nieuwssite als Cursor.nl zo’n slordig bericht plaatst, dat zo overdreven positief is over de duurzaamheidsprestaties van de TU/e? Volgens eindredacteur Brigit Span heeft Cursor het bericht overgenomen van de afdeling persvoorlichting van de universiteit. Hoofdredacteur Han Konings bevestigt dat er geregeld berichten van de persdienst van de universiteit worden doorgeplaatst op de Cursor-site ‘maar dat wordt dan altijd vermeld onder het bericht’. Cursor is weliswaar onderdeel van het Communicatie Expertise Centrum van de TU/e en zit met de persvoorlichters in één ruimte, maar volgens Konings blijft de nieuwssite een onafhankelijke eenheid. Wanneer we hem confronteren met het feit dat bij het nieuwsbericht over gebouw Atlas géén melding is gemaakt van de persdienst als bron, laat hij weten dat redacteur Monique van de Ven waarschijnlijk zelf nog een hoop aan het bericht van de persdienst had gesleuteld, maar de kop intact had gehouden: ‘Monique heeft de kop inderdaad met Ivo [persvoorlichter, red.] overlegd, de persdienst wil alles natuurlijk toch even nét iets mooier maken. Het staat daar nu inderdaad niet correct geformuleerd.’
De consequenties
Ook al is het volgens Konings niet problematisch dat Cursor in dezelfde ruimte is gehuisvest als de dienst persvoorlichting, dit lijkt wel de verklaring voor de slordige promo-berichtgeving. Het stuk van Van de Ven over gebouw Atlas zat solide in elkaar. Er stonden minder boude claims in dan in de kop en die claims werden voldoende onderbouwd. De kop die daar bij is geplaatst, doet de nuance uit het artikel teniet. Zoals bekend is de kop het best gelezen onderdeel van menig artikel, en ook in dit geval zijn de gevolgen van het gebrek aan nuance niet gering.
Het Eindhovens Dagblad (ED) heeft de kop nog iets meer gesimplificeerd en het woord ‘renovatie’ er volledig uit weggehaald. Vanwege de nauwe bedrijfsmatige banden tussen het ED, het Brabants Dagblad en BN De Stem is het artikel met exact dezelfde kop doorgeplaatst op die media. Michel Teeuwen, redacteur van het ED en auteur van het artikel over het hoofdgebouw, reageert onaangedaan op de vraag of de boodschap in de kop wel klopt: ‘Dat is erg moeilijk te controleren. Weet je, je hebt wel vaker van die claims van organisaties over duurzaamheid en je kunt het bijna nooit echt checken. Bij zoiets als de TU/e neem ik dat dan gewoon over en vermeld ik er duidelijk bij dat dit een claim van de TU/e is, en niet van mij.’
Deze opmerking heeft veel weg van die van Cursor-redacteur Han Konings en het waarheidsgehalte is ook vergelijkbaar, want op de website van het ED is geen spoor te vinden van enige vorm van voorbehoud. In het artikel wordt glashard beweerd dat het hoofdgebouw het meest duurzame onderwijsgebouw zal worden, zonder dat dat tussen aanhalingstekens staat of dat erbij vermeld wordt dat het om een claim van de TU/e gaat.
Er is een verschil tussen de praktijk van de journalistieke verslaggeving over de universiteit en de beweringen van journalisten over hoe het zou moeten gaan. Het lijkt erop dat de betrokken redacteuren allen met de beste bedoelingen betrouwbaar nieuws wilden produceren, maar dat dit door tijdgebrek, een ongelukkige werkplek of een te nauwe band met andere ‘media-merken’ onmogelijk werd gemaakt. Hoe dan ook, Atlas wordt vast mooi, maar voor écht duurzame gebouwen moeten we in het Verenigd Koninkrijk zijn.
