‘Intense verveling verhoogt sterfkans’, berichtte de wetenschapsrubriek van nu.nl op 10 februari. Bron: een onderzoek door epidemiologen van London University College, gepubliceerd in het International Journal of Epidemiology. Zowel Nederlandse als buitenlandse media brachten het nieuws over het gevaar van verveling. Maar alleen het Algemeen Dagblad meldde dat het onderzoek niet bedoeld was als ‘serieuze wetenschap’. “Tot mijn verbazing namen de meeste media het oorspronkelijke bericht klakkeloos over”, aldus AD-journalist Caspar Naber.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het onderzoek is gebaseerd op een enquête uit de jaren tachtig. Ongeveer 7500 ambtenaren werden ondervraagd over de mate en regelmaat waarmee zij zich verveelden. Hierbij konden zij aangeven of zij zich niet, in lichte mate, redelijk vaak of heel vaak verveelden.
In 2009 zochten de onderzoekers uit hoeveel mensen die de enquête hadden ingevuld nog in leven waren. Hieruit bleek dat de ambtenaren die hadden aangegeven dat zij zich vaak en in sterke mate verveelden, veelal jonger overleden waren dan hun collega’s die zich niet verveelden. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat de mensen die zich regelmatig en sterk verveelden 37 procent meer kans hadden om binnen twintig jaar te overlijden. Het onderzoek bewijst echter niet dat verveling dodelijk is.
Ongezonde levenswijze
Een verhoogde kans op sterfte kan veroorzaakt worden door een ongezonde levenswijze, maar het verband kan ook omgekeerd zijn: een ongezonde levenswijze kan ook de oorzaak zijn van verveling. Verveling en ongezonde levensgewoontes zouden ook, als derde scenario, gemeenschappelijke oorzaken kunnen hebben, zoals een kansarme leefomgeving of een laag opleidingsniveau. Het is kortom nog niet aangetoond of het causale verband tussen verveling (de oorzaak) en slechte levensgewoontes (het gevolg) correct is.
Hoogleraar epidemiologie Frits Rosendaal, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum, bevestigt dit: we kunnen niet weten of er een verband is aangetoond tussen verveling en een verhoogde kans om eerder te overlijden. Daarnaast vindt Rosendaal het onderzoek volstrekt oninteressant: “Het is zeker wel interessant om te weten of slechte gewoontes en verveling samenhangen. Ook is het interessant om te weten of bepaalde slechte gewoontes samenhangen met bepaalde ziekten. Maar de lijn van verveling naar sterfte leidt tot geen enkel dieper inzicht”, aldus Rosendaal.
Het artikel op nu.nl is geschreven door journalist Dennis Rijnvis. Op de vraag waarom er een artikel is geplaatst over het onderzoek, reageerde Rijnvis als volgt: “We plaatsen berichten op nu.nl omdat we ze interessant vinden voor onze doelgroep. Wij maken dezelfde afwegingen als elk nieuwsmedium. In het artikel wordt duidelijk de onderzoeksmethode uitgelegd. Uiteraard is iedereen vrij om het daar mee eens of niet.”
Nieuwscheckers nam contact op met Annie Britton, Senior Lecturer in Epidemiology aan University College London . “Jullie interpretatie van het onderzoek is absoluut correct” , verklaart Britton. “Het is zeer waarschijnlijk dat het verhoogde risico veroorzaakt wordt door andere factoren, zoals ongezonde leefomgeving of sociaal-economische deprivatie. Wij wilden bekijken of er gegevens te vinden zijn die de uitdrukking ‘doodgaan van verveling’ ondersteunen. Het artikel was niet bedoeld om te serieus te nemen.”