Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
De bewering
De bevolking van Afrika zal meer dan verdubbelen tegen 2050: nu wonen er 1,2 miljard mensen op het continent, in 2050 zullen het er 2,4 miljard mensen zijn en 4 miljard mensen in 2100.
Het oordeel
Onnauwkeurig.
Bron van de bewering
Op pagina 121 van het voorlopige verkiezingsprogramma [pdf] beweert BBB dat de bevolking van Afrika meer dan twee keer zo groot zal worden tegen 2050. Elders in het programma (pagina 93) wordt dit concreet gemaakt met cijfers:
“De demografische druk vanuit Afrika blijft toenemen. De bevolking kent nu 1,2 miljard mensen en dit wordt naar verwachting 2,4 miljard in 2050 en 4 miljard in 2100. Dat vereist dus een Afrika-beleid!”
Concept-verkiezingsprogramma van de BBB
Ook de PVV beweert in het verkiezingsprogramma [pdf] (pagina 42) dat de bevolking van Afrika uit zal groeien tot 4 miljard inwoners:
“De bevolking van Afrika groeit deze eeuw tot ruim 4 miljard inwoners en is door corrupte heersende klassen gedoemd tot armoede en oorlogsellende.”
Verkiezingsprogramma van de PVV
Dit is een cijfer dat Geert Wilders eerder aangehaald heeft, zoals in de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2017, toen Nieuwscheckers het controleerde. Toentertijd klopte het getal.
Waarom is dit ongenuanceerd?
Ook nu klopt dat gedeelte van de beweringen. Het gaat hier om de verwachting dat er in 2050 2,4 miljard mensen in Afrika zullen wonen en in 2100 4 miljard. Deze cijfers komen overeen met die uit de World Population Prospects van de Verenigde Naties van 2022.
In de tabel van de Prospects worden drie scenario’s geschetst, gebaseerd op verschillende vruchtbaarheidsvarianten: hoog, gemiddeld en laag. De cijfers van BBB en PVV komen overeen met de gemiddelde verwachting: 2,47 miljard inwoners in 2050 en 3,9 miljard in 2100. Ter vergelijking: de verwachtingen in het lage scenario zijn 2,28 miljard mensen voor 2050 en 2,77 miljard mensen voor 2100. In het hoge scenario wordt een groei verwacht naar 2,66 miljard in 2050 en 5,40 miljard in 2100.
Het probleem zit hem in het getal dat BBB geeft voor de huidige bevolking van Afrika: die is geen 1,2 miljard meer. Volgens dezelfde tabel van de World Population Prospects wordt geschat dat er op 1 juli 2021 1,39 miljard mensen in Afrika woonden en er zijn geen aanwijzingen dat in de twee tussenliggende jaren de bevolking van Afrika met bijna 200 miljoen mensen is afgenomen. De 1,2 miljard zou volgens de tabel ergens in de eerste helft van 2015 bereikt zijn.
Waar komt die 1,2 miljard van BBB dan vandaan? De getallen die BBB noemt en de claim dat de bevolking van Afrika zich tegen 2050 zal verdubbelen, komen overeen met claims uit een artikel van de Volkskrant in 2018: ‘Het inwonertal zal in het jaar 2050 meer dan verdubbeld zijn, van 1,2 miljard tot 2,4 à 2,7 miljard.’ Ook de 4 miljard komt terug in dit artikel: ‘Zo voorzag men in 2004 dat Afrika in het jaar 2100 2,2 miljard inwoners zou hebben. Dat is inmiddels bijgesteld tot 4,2 miljard.’
Het artikel was onderdeel van de Voedselzaak, een project waarin de Volkskrant inging op de vraag: ‘hoe voeden we 10 miljard monden in 2050?’ Bij het artikel staat geen datum, maar op de pagina waar de Voedselzaak uitgelegd wordt, staat wel dat het project liep van januari 2018 tot januari 2019. En op het toenmalige Twitter maakte de Volkskrant op 29 november 2018 een post over het specifieke artikel waarin de aantallen genoemd worden. Die 1,2 miljard is dus een getal dat bijna vijf jaar oud is.
Daar komt nog eens bij dat er in de cijfers van de VN een vertraging lijkt te zitten. In de tabel van de World Population Prospects, die in juli 2022 gepubliceerd is, is de meest recente datum met een schatting van de Afrikaanse bevolking 1 juli 2021. Cijfers voor 2022 worden alleen gegeven in de tabbladen met voorspellingen voor de toekomst. Er is dus een verschil van een jaar tussen de datum van publicatie van de tabel en de meest recente schatting van de bevolking.
Als dit in 2018 ook het geval was, spreekt het Volkskrantartikel over cijfers uit 2017 en niet uit 2018. Dit is ook waarschijnlijk, aangezien de schatting van de Afrikaanse bevolking op 1 juli 2018 1,295 miljard mensen is. Dit ligt dichter bij de 1,3 miljard dan de 1,2 miljard die de Volkskrant rapporteerde. De schatting voor 1 juli 2017 is 1,263 miljard mensen, waarbij het iets meer gerechtvaardigd is om af te ronden naar 1,2 miljard.
Gaat de bevolking van Afrika verdubbelen?
De schatting van de huidige Afrikaanse bevolking die BBB aanhaalt is dus vijf tot zes jaar oud. Maar gaat de bevolking van Afrika verdubbelen volgens de huidige verwachtingen? De bevolkingsaantallen voor 1 juli 2023 worden in de tabel van de VN alleen gegeven in termen van verwachtingen, want de tabel is een jaar oud. In elk van de drie scenario’s wordt voorspeld dat de Afrikaanse bevolking op 1 juli 2023 rond de 1,46 miljard mensen is. Als we dat aantal verdubbelen, zouden we uitkomen op 2,92 miljard inwoners voor Afrika. Maar volgens het hoogste scenario zou het gaan om 2,66 miljard in 2050. Van een verdubbeling ten opzichte van het huidige bevolkingsaantal is dus geen sprake.
Conclusie
De bewering van de BBB dat de bevolking van Afrika zal verdubbelen tegen 2050 is onwaar want de partij rekent met verouderde cijfers. Volgens de laatste cijfers uit 2021 wonen er bijna 1,4 miljard in plaats van 1,2 miljard mensen in Afrika, dus een groei naar 2,4 miljard mensen in 2050 houdt geen verdubbeling meer in. Ook zal er geen sprake zijn van een verdubbeling van de Afrikaanse bevolking tegen 2050 op basis van de meest recente voorspellingen voor 2023 en 2050. De partij heeft niet inhoudelijk gereageerd op een verzoek om commentaar.
