Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Asielzoekers krijgen een Visa-kaart met gratis geld.
Oordeel
Misleidend
Bron van de bewering
Op 11 november plaatste Geert Wilders, partijleider van de PVV, een bericht (gearchiveerde versie) op het platform X, waarin hij verkondigde dat asielzoekers een Visa-kaart met gratis geld krijgen, terwijl miljoenen Nederlanders het financieel moeilijk hebben.
Hierbij linkt Wilders naar een artikel van De Telegraaf over de nieuwe betaalpas (gearchiveerde versie). Het artikel van De Telegraaf heeft als kop ‘Asielzoekers krijgen Visa-kaart’, maar heeft het niet over ‘gratis geld’.
Wilders’ account op X heeft een groot bereik, met zo’n 1,2 miljoen volgers. De post is ruim 222 duizend keer bekeken, duizend keer gedeeld en vijfduizend keer geliket.
Zijn uitspraak op X is op enkele websites terug te vinden. Bijvoorbeeld op Nieuw Rechts en De Dagelijkse Standaard (gearchiveerde versie). Op de laatstgenoemde site staat: “Vanaf nu komt Visa ook met een speciale creditcard voor asielzoekers.”
Waarom dit misleidend is
Wilders – en ook de kop van De Telegraaf – heeft het over een ‘Visa-kaart’. Dit roept al snel de associatie op dat het gaat om een creditcard. De Dagelijkse Standaard heeft het ook daadwerkelijk over een creditcard. Zeker in combinatie met de kreet ‘gratis geld’ denk je dan aan zaken als krediet, aankopen doen met geld wat je op dat moment niet hebt, rood staan, aankopen doen op afbetaling, enzovoort.
Daar is geen sprake van, laat COA-woordvoerder Edward Ernst weten: “Het gaat hier niet om ‘gratis geld’. Er zitten geen kredietfaciliteiten op de kaart.”
De pas voor asielzoekers is dus geen creditcard, maar een betaalpas. Dit staat ook duidelijk in het Telegraaf-artikel, maar omdat dit artikel achter een betaalmuur zit, zullen veel mensen enkel de kop lezen waarin de term ‘Visa-kaart’ staat.
De betaalpas hoort bij een bankrekening van Yoursafe. Dit elektronischgeldbedrijf won de aanbestedingsprocedure (gearchiveerde versie) die het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) uitschreef om betalingen aan en door asielzoekers te verbeteren. Yoursafe werkt hierbij samen met Visa (gearchiveerde versie), dat de kaarten en het betalingsnetwerk levert. Vandaar dus ook dat op de betaalpassen zowel ‘Visa’ als ‘Yoursafe’ vermeld wordt.
Leef- en eetgeld
Het tweede deel van Wilders’ bewering stelt dat asielzoekers gratis geld krijgen. Om wat voor geld gaat het hier? En om hoeveel?
Op de website van de Rijksoverheid is te zien dat asielzoekers wekelijks een toelage krijgen voor levensonderhoud. Dit is bij wet geregeld in de Regeling Verstrekkingen Asielzoekers (artikel 9 lid 1a).
Op de website van het COA staat dat asielzoekers 14 euro leefgeld per week krijgen. Dit is bedoeld voor kleding en verzorgingsproducten, zoals zeep en tandpasta.
Als asielzoekers geen of niet alle maaltijden krijgen in het asielzoekerscentrum waar zij verblijven, krijgen ze ook nog maximaal 59,50 euro eetgeld, zodat ze zelf eten kunnen kopen. Als het huishouden uit meer dan twee personen bestaat, is het bedrag per persoon ongeveer tien euro lager. Het bedrag voor kinderen is ook circa tien euro lager. Het eetgeld dat asielzoekers ontvangen komt overeen met de berekening van het Nibud voor dagelijkse minimale kosten voor voeding per persoon.
Asielzoekers komen voor deze toelagen niet in aanmerking als ze eigen vermogen of inkomen hebben. In dat geval dragen ze zelf financieel bij aan de opvang.
Het geld dat asielzoekers krijgen is dus geen ‘gratis geld’, maar een bedrag om in basisbehoeften te voorzien. Om het in perspectief te plaatsen, met het bedrag aan eetgeld zitten asielzoekers onder de minimumnorm van de Voedselbank.
Een asielzoeker die het volle bedrag aan leef- en eetgeld krijgt, ontvangt per maand in totaal 294,08 euro. Ter vergelijking: een bijstandsuitkering voor één volwassene bedraagt per maand €1216,62, maar daar moeten mensen ook huur, een zorgverzekering en hun energierekening van betalen.
Weinig nieuws
De introductie van de Yoursafe-betaalkaart is geen echte primeur. Asielzoekers hadden al langer een pas om aankopen te doen. Dat was een zogeheten prepaid Moneycard. Hiermee konden asielzoekers geld opnemen bij pinautomaten of elektronisch betalen in winkels.
De nieuwe Yoursafe-rekening en bijbehorende betaalpas bieden meer mogelijkheden, want hiermee kunnen asielzoekers ook geld overmaken en online aankopen doen. Net als bij de prepaidkaart, kunnen ze niet meer geld uitgeven dan op hun pas staat.
Conclusie
In plaats van een prepaidkaart om betalingen te doen, krijgen asielzoekers nu een bankrekening van Yoursafe en een betaalpas. Zo kunnen ze ook geld overmaken en online betalen. Kredietfaciliteit heeft die pas niet, deze geeft alleen toegang tot het leefgeld (en eventueel eetgeld) waarvan asielzoekers benodigdheden kunnen kopen, zoals zeep en tandpasta.
