Dat Vodka Red Bull net zo gevaarlijk is als cocaïne is niet helemaal waar

Alcohol mixen met Red Bull heeft hetzelfde effect op de hersenen als cocaïne.

Deels onwaar

Al enige tijd valt er op het internet te lezen dat alcohol mixen met cafeïne even schadelijk is als cocaïne. Een dergelijk mixdrankje en de drug zouden namelijk “dezelfde veranderingen in gedrag en neurochemie” bewerkstelligen. Het bericht is niet alleen te vinden op vele clickbaitsites, zoals prankster.nl en tipsenweetjes.nl, maar ook bij Esquire en Nieuwe Revu.

De stukken over dit onderwerp zijn alle gebaseerd op hetzelfde wetenschappelijke onderzoek, een experiment waarbij muizen water, alcohol, cafeïne, of alcohol in combinatie met cafeïne kregen toegediend. De onderzoekers namen veranderingen waar in de hersenen en in het gedrag, met name bij de proefdieren die cafeïne kregen in combinatie met alcohol.

Een van de veranderingen was een toename in de zogeheten ‘locomotor sensitisatie’: een veelvoorkomende en sterke verandering in het gedrag van knaagdieren, die zich uit in hyperactiviteit. Een dergelijke hyperactiviteit treft deze dieren normaal gesproken nadat zij in aanraking zijn gekomen met bepaalde drugs, zoals cocaïne.

Op het eerste gezicht lijken de berichten over cafeïne in combinatie met alcohol dus te kloppen. Toch verdienen ze een aantal kanttekeningen.

Allereerst werd het onderzoek uitgevoerd bij muizen, wat betekent dat de resultaten niet zomaar doorgetrokken mogen worden naar mensen. Dit geldt in principe voor alle onderzoeken met proefdieren, maar zeker bij onderzoeken naar drugsgebruik. In meerdere wetenschappelijke publicaties valt te lezen dat ”het bestaan van sensitisatie in mensen wordt betwijfeld” en dat ”direct bewijs voor dit fenomeen schaars is”. Dit wil niet zeggen dat het proefdieronderzoek helemaal niet bruikbaar is, maar wel dat er voorzichtigheid geboden is bij de interpretatie ervan.

Ten tweede werd met adolescente muizen gewerkt, omdat het met name jongeren zijn die dergelijke mixdrankjes drinken. Dit betekent dat het effect op volwassenen kan afwijken van het waargenomen effect op jongvolwassen muizen. Een eerdere publicatie over de invloed van cafeïne op cocaïnegevoeligheid illustreert dit. Hieruit bleek dat er bij jongvolwassenen een verband is tussen die twee, maar bij volwassenen niet.  Ook bij cafeïne met alcohol is het mogelijk dat leeftijd bepaalt in hoeverre er  een verandering te zien is in de hersenen.

Ten derde is het belangrijk te beseffen dat er gekeken is naar het effect van herhaalde ‘binge consumptie’. De muizen in het onderzoek kregen bij herhaling grote hoeveelheden cafeïne met alcohol toegediend. Het kan natuurlijk dat een incidenteel mixdrankje al veranderingen in gang zet, maar pas bij langdurig misbruik zullen grote veranderingen optreden, zoals bij de muizen in dit onderzoek. De publicatie vermeldt dan ook dat er pas na vier weken een verschil werd waargenomen tussen de ‘locomotor sensitiviteit’ van muizen die alcohol met cafeïne kregen ten opzichte van de dieren die alleen cafeïne kregen.

Ook de onderzoekers zelf maken nog een belangrijke kanttekening: sommige van hun experimenten voerden zij uit nadat zij de muizen al drie dagen geen drankje meer toegediend hadden. Als gevolg hiervan is bij een deel van de proeven niet duidelijk welke effecten zijn toe te schrijven aan het verslavende middel en welke aan de afkickverschijnselen.

De bewering dat “het regelmatig drinken van Vodka Red Bull volgens de onderzoekers invloed heeft op hoe mensen later met drugs omgaan”, zoals te lezen bij Nieuwe Revu, vereist ook enige nuance. De onderzoekers spreken de verwachting uit dat drugsgebruik naar aanleiding hiervan zal toenemen, maar dat is slechts een hypothese. Bovendien gaat het ook hier om gedrag dat zou plaatsvinden nadat er eerst sprake is geweest van grof misbruik van het mixdrankje.

Al met al kunnen we zeggen dat er zeker aanwijzingen zijn dat alcohol met cafeïne schadelijke effecten teweegbrengt in de hersenen, maar er kunnen wel wat nuances worden aangebracht. Dit onderzoek suggereert niet, zoals Nieuwe Revu beweert, dat “een Vodka Red Bull gelijkstaat aan een lijntje coke”. Het kan echter geen kwaad om verstandig met alcohol, al dan niet in combinatie met cafeïne, om te gaan.

• Leyton, M. (2007). Conditioned and sensitized responses to stimulant drugs in humans. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 31(8), 1601-1613. doi:https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2007.08.027
• O’Neill, C. E., Levis, S. C., Schreiner, D. C., Amat, J., Maier, S. F., & Bachtell, R. K. (2015). Effects of Adolescent Caffeine Consumption on Cocaine Sensitivity. Neuropsychopharmacology, 40(4), 813-821. doi:10.1038/npp.2014.278
• Robins, M. T., Lu, J., and van Rijn, R. M. (2016). Unique behavioral and neurochemical effects induced by repeated adolescent consumption of caffeine-mixed alcohol in C57BL/6 Mice. PLoS ONE 11:e0158189. doi: 10.1371/journal.pone.0158189
• Valjent, E., Bertran-Gonzalez, J., Aubier, B., Greengard, P., Hervé, D., & Girault, J. A. (2010). Mechanisms of Locomotor Sensitization to Drugs of Abuse in a Two-Injection Protocol. Neuropsychopharmacology, 35(2), 401-415. doi:10.1038/npp.2009.143