Volgens nepnieuws made in Vietnam werd Marco Borsato vrijgesproken

Marco Borsato is vrijgesproken. 

Onwaar

Op 28 oktober begon de rechtszaak tegen Marco Borsato. De zanger wordt verdacht van ontucht met een meisje van vijftien. Diezelfde dag, om twaalf over half elf ‘s ochtends, verscheen op Facebook het bericht: ‘Laatste nieuws: 5 minuten geleden – Marco Borsato is vrijgesproken.’ (gearchiveerd) Het werd tegelijkertijd gepubliceerd door de Facebookpagina’s Volgers NL – Dagelijks Nieuws, Hondenliefde NL en Dutch Daily Dose.

De berichten linken naar een artikel (gearchiveerd) op de site dagelijkseniews.com (sic) dat de vrijspraak lijkt te bevestigen: ‘De rechtbank in Utrecht heeft dinsdagmiddag geoordeeld dat er onvoldoende bewijs is om de artiest te veroordelen voor ontucht met een minderjarige. Daarmee is Borsato officieel vrijgesproken van alle aanklachten.’

In het artikel komen ook zijn advocaten Geert-Jan en Carry Knoops aan het woord, die spreken van een ‘volledige en terechte vrijspraak’. 

Sinds 28 oktober is hetzelfde nieuws in verschillende versies verschenen op meer dan 30 Facebookpagina’s.

Nee, Marco Borsato is niet vrijgesproken. De rechtszaak tegen hem loopt nog, de uitspraak wordt pas verwacht op 4 december. Deze informatie is door een groot aantal nieuwsmedia gerapporteerd en is ook te vinden op de website van het Openbaar Ministerie en op de site van de Rechtspraak. 

De eerste berichten over vrijspraak verschenen al op dinsdagochtend 28 oktober, toen de eerste zitting pas iets meer dan een uur bezig was. 

In andere versies van het bericht wordt beweerd dat Borsato is vrijgesproken ‘door het Openbaar Ministerie’. Het OM kan verdachten helemaal niet vrijspreken, dat is aan de rechter. Waar komt dit verzonnen nieuws vandaan?

Op 13 november verschenen Facebookberichten (gearchiveerd) over de vermeende vrijspraak van Marco Borsato op pulpnieuwspagina’s van een Nederlandse exploitant, die linken naar een artikel op de site Krantjeonline (gearchiveerd). Verreweg de meeste Facebookpagina’s die de berichten over Borsato’s vrijspraak publiceerden, maken echter deel uit van het Nederlandstalige pulpnieuwsnetwerk dat beheerd wordt vanuit Vietnam. 

In september onthulde Nieuwscheckers dat meer dan 250 van deze pagina’s ‘nieuws’ publiceerden over sport, amusement en misdaad, dat vaak oud, overdreven of verzonnen was. De teller staat inmiddels op 345 Facebookpagina’s, waarvan een deel is aangemaakt sinds september. Bij elkaar hebben ze meer dan 4,3 miljoen volgers, die deels fake zijn: accounts van mensen die niet in Nederland wonen en waarschijnlijk niet weten wie Marco Borsato is. 

De berichten op de Facebookpagina’s lokken bezoekers naar webpagina’s die vol advertenties staan; de clicks leveren de exploitanten inkomsten op. Een opvallend groot deel van de pagina’s is gewijd aan de soap Goede Tijden Slechte Tijden, die zich afspeelt in het fictieve Meerdijk. Veel van de recent gestarte pagina’s hebben namen als De Vrienden van Meerdijk, Leven in Meerdijk en De Meerdijk Mysterie (sic). 

Het Vietnamese netwerk is internationaal. De berichten over Borsato zijn ook gerecycled in het Italiaans: volgens deze versie stond de zanger terecht in Italië en is hij ook daar vrijgesproken. 

Wie er geld verdient aan de valse berichten over Borsato blijft door de gebrekkige transparantie van Facebook grotendeels onzichtbaar. Gegevens over de pagina’s vermelden wel het land waarin de beheerders zich bevinden, maar niet hun identiteit. 

Een andere bron van transparantie is Facebooks advertentiebibliotheek. Voor de meeste Facebookpagina’s die het Borsatonieuws publiceerden is geadverteerd. In twee gevallen zijn die advertenties betaald door het digitale marketingbedrijf Beeup in Hanoi, dat al eerder is geïdentificeerd als een van de grootste spelers op dit gebied. De meeste advertenties vermelden als ‘betaler’ echter niet meer dan de naam van de Facebookpagina waarvoor geadverteerd is. Wel is te zien dat de advertenties mikken op oudere Nederlanders en Vlamingen en dat de grootste groep die de advertenties heeft gezien bestaat uit vrouwen boven de 55. 

Een deel van de advertenties is in het Engels gesteld en bevat christelijke afbeeldingen en boodschappen, bedoeld om likes te verkrijgen van Facebookgebruikers uit andere landen.

Hoewel het Vietnamese nepnieuwsnetwerk al twee jaar op de radar staat van factcheckers, heeft Meta, het moederbedrijf van Facebook, tot nu toe niet ingegrepen. 

Dat Marco Borsato vrijgesproken zou zijn is een verzinsel van nepnieuwsexploitanten. De rechtbank doet uitspraak op 4 december.