Vrouwen zouden vaker liegen dan mannen. Tenminste, dat is wat we moeten geloven volgens een artikel van Margriet. Deze bewering zou gebaseerd zijn op een interview met leugenonderzoeker Sophie van der Zee. Maar Van der Zee heeft dat niet gezegd. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt ook niet dat een van beide seksen vaker liegt.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Vrouwen liegen vaker dan mannen.
Oordeel
Ongefundeerd
Bron van bewering
Vrouwen zouden vaker liegen dan mannen, aldus Margriet (12 september 2019). Daarnaast zouden vrouwen om andere redenen liegen dan mannen. Zo liegen mannen vaker om egoïstische redenen en vrouwen eerder voor een ander, met een leugentje om bestwil. Margriet ontleent die informatie naar eigen zeggen aan Het Laatste Nieuws, een Vlaamse nieuwssite. Maar HLN beweert niet dat vrouwen vaker liegen dan mannen.
Wat klopt er niet, en wat wel?
Zowel Margriet als Het Laatste Nieuws noemen als bron Sophie van der Zee, leugenonderzoeker aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Maar Van der Zee laat Nieuwscheckers weten dat zij nooit gezegd heeft dat vrouwen vaker liegen dan mannen. Het enige interview dat zij over dit onderwerp heeft gegeven, was met het AD, zustermedium van HLN. Dat interview blijkt dus de originele bron. En ook daarin beweert Van der Zee niet dat vrouwen vaker liegen dan mannen, wel dat ze om andere redenen liegen dan mannen.
Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de stelling dat vrouwen over het algemeen vaker liegen dan mannen, of andersom. Wel zijn er experimentele studies naar het verschil in liegen tussen mannen en vrouwen bij bepaalde opdrachten. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om spelletjes waarbij proefpersonen door tegen andere deelnemers te liegen zelf een grotere beloning kunnen verdienen. Sommige studies op dit gebied beweren dat vrouwen vaker liegen dan mannen, andere het omgekeerde.
Zo stellen Philipp Gerlach en co-auteurs in een onderzoek dat dit jaar verscheen dat op bredere schaal empirisch bewijs over het effect van sekse niet duidelijk is. Uit verschillende onderzoeken komen verschillende uitkomsten: de meeste concluderen dat mannen zich oneerlijker gedragen dan vrouwen, maar andere studies vonden geen verschil tussen de seksen, en één studie concludeert dat vrouwen oneerlijker zijn dan mannen.
Dit verschil ligt aan het specifieke experiment dat er gedaan is. Er is namelijk wel bewijs dat mannen en vrouwen om andere redenen liegen. Zo stelt Van der Zee dat mannen vaker egoïstische leugens vertellen en vrouwen meer sociale leugens. Vorig jaar concludeerde Valerio Capraro (Universiteit van Middlesex) dat sekseverschil bij liegen afhangt van de gevolgen. Maar over het algemeen genomen is er geen doorslaggevend bewijs dat de ene sekse vaker liegt dan de andere.
Het onderzoek van Gerlach, waar Van der Zee zich op baseert, gaat specifiek over vals spelen, in de meeste gevallen voor financieel gewin – een ander onderwerp dan liegen. Van der Zee kent geen onderzoek waarin de correlatie tussen vals spelen en liegen is gemeten. En ook in het onderzoek van Capraro wordt liegen onderzocht door middel van proefpersonen die dergelijke spelletjesopdrachten uitvoeren.
Factchecker Jan Jagers van het Vlaamse medium Knack checkte een tegenovergestelde bewering, dat vrouwen juist eerlijker zijn dan mannen. Dat zei Patrick Vermeren, die workshops geeft over leiderschap en teamwerking en er onlangs een boek over publiceerde. Zijn bewering is ook gebaseerd op onderzoek naar vals spelen, waaruit kwam dat mannen dat vaker deden dan vrouwen. Maar ook Jagers concludeert dat: “het verschil [tussen mate van eerlijkheid van man en vrouw] zo klein en contextafhankelijk is dat wetenschappers betwijfelen, ja zelfs weerspreken dat de claim een zinvolle richtlijn is.”
Conclusie
Na contact te hebben opgenomen met leugenonderzoeker Sophie van de Zee bleek dat de bewering van Margriet, dat vrouwen vaker liegen dan mannen, uit de lucht gegrepen was: van der Zee heeft dit niet beweerd. Er is wel bewijs dat vrouwen en mannen om andere redenen liegen, maar niet dat de ene sekse vaker liegt dan de andere. Ondertussen heeft Margriet de bewering dan ook aangepast in het artikel.
Bronnen
Capraro, Valerio. (2018). Gender differences in lying in sender-receiver games: A meta-analysis. Judgment and Decision Making 13 (4), 345–355.
Gerlach, Philipp, Teodorescu, Kinneret, Hertwig, Ralph. (2019). The Truth About Lies: A Meta-Analysis on Dishonest Behavior. Psychological Bulletin145(1), 1-44.
