In het Europese verkiezingsprogramma van D66 staat dat driekwart van de CO2-emissies uit Europees transport wordt veroorzaakt door wegverkeer. Maar is dit echt zoveel? Vliegverkeer is toch veel vervuilender?
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering: Driekwart van de CO2-uitstoot in Europees transport is afkomstig van vervoer over de weg.
Oordeel: Waar.
Bron van de bewering:
In het verkiezingsprogramma van D66 voor de Europese Verkiezingen gaat sectie twee over mobiliteit en vervuiling. De sectie wordt als volgt ingeleid:
“Goede mobiliteit is belangrijk voor alle Europeanen. Maar op dit moment is het ook een bron van vervuiling. Als we in Europa onze klimaatdoelstellingen willen halen, moeten we daar in onze vervoersmiddelen rekening mee houden. Nu is het vervoer over de weg, in de lucht en over het water nog veel te vervuilend. Driekwart van de CO2-uitstoot in Europees transport is afkomstig van vervoer over de weg.”
Naar aanleiding van de vraag waar dit cijfer vandaan komt, stuurt de D66-persvoorlichter een link naar het rapport ‘Greenhouse gas emissions from transport’ uit 2018. Het rapport is opgesteld door het Europees Milieuagentschap (de EEA), een agentschap van de Europese Unie dat als taak heeft om betrouwbare en onafhankelijke informatie over het milieu te verstrekken.
Waarom klopt dit?
In het rapport van de EEA staan gegevens uit 2016 over de uitstoot van broeikasgassen; dit zijn de recentste cijfers die beschikbaar zijn . Volgens het rapport wordt 72% procent van de uitstoot van broeikasgassen in het Europees transport veroorzaakt door vervoer over de weg.
Onder transport valt naast het Europees wegverkeer (zowel personenverkeer als vrachtverkeer) ook het treinverkeer, scheepvaart (zowel binnenlandse als maritieme) en luchtvaartverkeer (binnenlands en internationaal). Onder de gemeten broeikasgassen valt uiteraard CO2, maar ook methaan (CH4) en distikstofmonooxide (ook wel lachgas, N2O).
Uit cijfers van de EEA blijkt dat ook als het gaat om louter de uitstoot van CO2 , het aandeel van wegtransport 72% is. Dat is niet verwonderlijk, want de uitstoot van CO2 (1212,7 megaton) maakt 98% uit van alle broeikasuitstoot van Europees transport in 2016 (1226,4 megaton).
Vliegverkeer en CO2-uitstoot
Dat wegverkeer verantwoordelijk is voor driekwart van de broeikasuitstoot in het Europees transport, klinkt wellicht wat tegenstrijdig met de politieke, maatschappelijke en media-aandacht voor de uitstoot van vliegverkeer. Zo publiceerde NU.nl vorig jaar het artikel Zo slecht is vliegen voor jouw eigen CO2-uitstoot. En de Volkskrant publiceerde in 2017 een stuk met de kop: De luchtvaart is de nagel aan de doodskist van het klimaat.
Maar de luchtvaart in Europa is dus verantwoordelijk voor nog geen 15% van de totale uitstoot van broeikasgassen in het transport.
114% stijging van broeikasgasuitstoot
De luchtvaart staat sinds een jaar of twee vaak in de schijnwerpers, ziet Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft. “Maar heel lang is dat niet het geval geweest. De discussie ging vooral over wegtransport, en dan met name over personenwagens. Men dacht: met elektrische auto’s kunnen we het klimaatprobleem wel tackelen.” Of dat gaat lukken, blijft de vraag: de broeikasemissies van wegverkeer in Europa zijn tussen 1990 en 2016 met 22% toegenomen.
Veel opzienbarender is de toename van broeikasuitstoot van de internationale luchtvaart met 114% in diezelfde tijdsperiode. “Cijfers laten zien dat er meer aan de hand is dan alleen het wegverkeer”, zegt Van Wee.
Hij noemt vier redenen waarom de luchtvaart, ondanks haar relatief lage aandeel in Europese broeikasemissies (13% in 2016) toch zoveel aandacht krijgt:
I. Het aandeel van de luchtvaart in de totale broeikasgasuitstoot is hard aan het toenemen.
“Als de huidige trend doorzet, zal het in de toekomst nog verder gaan stijgen.”
II. Het aandeel van de luchtvaart in de emissie van broeikasgassen niet hetzelfde als haar totale aandeel in klimaatverandering.
“De luchtvaart heeft op veel meer manieren impact op de klimaatverandering dan alleen via de CO2-emissie. Een belangrijke factor zijn de contrails, waterdampstrepen in de atmosfeer, die zorgen voor extra vervuiling. Het ziet ernaar uit dat het klimaataandeel van de luchtvaart een factor 2,0 tot 2,6 hoger is dan haar aandeel in de emissie van broeikasgassen.”
III. Er zijn weinig alternatieven om de CO2-emissies van de luchtvaart terug te dringen.
“Auto’s kun je elektrisch laten rijden: het wordt goedkoper en er kunnen steeds langere afstanden afgelegd worden. Ook voor ander wegverkeer, zoals bussen, worden alternatieven ontwikkeld. Maar de wereldwijde luchtvaart kan niet op elektriciteit omschakelen.”
“Met verdere technologische ontwikkelingen zou waterstof een optie kunnen zijn, of misschien biobrandstof, maar dat is nogal omstreden. Als technologie niet voldoende soelaas biedt, en je wil de emissie toch terugdringen, zal er minder gevlogen moeten worden. Dat is maatschappelijk moeilijker te verkopen dan wanneer auto’s op elektriciteit gaan rijden. Dat maakt het voor de luchtvaart moeilijker om CO2-emmissies terug te dringen.”
IV. De luchtvaart wordt wereldwijd zwaar gesponsord.
“Er zit geen btw op internationale vliegtickets, geen heffing op kerosine, soms is er zelfs indirecte steun aan regionale luchthavens. Per euro of per uur kan je het klimaat niet meer belasten dan door je geld uit te geven aan vliegtickets. Het is een heel klimaatonvriendelijke activiteit, die fiscaal zwaar bevoordeeld wordt ten opzichte van bijvoorbeeld autoverkeer.”
Conclusie
Hoewel er veel maatschappelijk debat is over de CO2-uitstoot van vliegreizen, klopt de bewering in het D66-verkiezingsprogramma dat circa driekwart van de CO2-uitstoot in het Europees transport afkomstig is van wegvervoer, zoals auto’s, bussen en vrachtwagens.
Wil je geen enkele factcheck van ons missen? En wil je op de hoogte blijven van nieuws en onderzoek naar nepnieuws, desinformatie en factchecken? Meld je dan aan voor de wekelijkse nieuwsbrief van Nieuwscheckers.
