‘Weinig slaap maakt succesvol!’, kopte de website van RTL’s EditieNL op 16 september enthousiast. ‘Slimme en succesvolle mensen zweren erbij: weinig slaap’, gaat het artikel verder. Voorbeelden van succesvolle personen die weinig slaap nodig hebben, zijn er in overvloed: Bill Clinton, Donald Trump, Emile Ratelband – allen slapen minder dan vijf uur per nacht. Dit komt doordat mensen die weinig slapen niet door hebben wanneer ze moe zijn, verklaart ene John Jefferson in het artikel.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
De boodschap is duidelijk: wie succes wil hebben, moet weinig slapen – des te meer tijd blijft er over voor belangrijke zaken. De theorie wordt niet alleen bevestigd door bekende succesvolle namen als Trump en Ratelband, maar ook door een zekere Jefferson. Jefferson deed onderzoek naar slaapgedrag. Succesvolle mensen, zo zegt hij, hebben niet door wanneer ze moe zijn en kunnen daardoor langer doorwerken met weinig slaap.
Tasten in het duister
De beweringen in het artikel lijken wetenschappelijk onderbouwd: Jefferson is, waarschijnlijk, een wetenschapper die slaapgewoonten van succesvolle mensen onderzoekt. Alleen, John Jefferson is onvindbaar op het internet. Wie hij is, voor welke universiteit hij werkt, wat zijn vakgebied is of zelfs uit welk land hij komt: het zijn vragen die onbeantwoordbaar lijken. De vraag rijst: bestaat John Jefferson wel?
Het stuk wint iets van zijn betrouwbaarheid terug doordat de beweringen die worden gedaan ook van een andere kant worden belicht. Susanne Willekes, kinderlaapcoach bij The Sleep Agency, zegt dat weinig slaap slecht is voor een mens en dat het het concentratievermogen niet bevordert – geen reden dus om aan te nemen dat mensen er succesvoller door zouden kunnen worden. The Sleep Agency is een echt bedrijf, ontdekken we al snel, en ook Susanne Willekes bestaat. Zij is kinderslaapcoach en zet zich in om kinderen en hun ouders een betere nachtrust te bezorgen.
Telefonisch contact met Willekes wijst echter uit dat zij geen medische opleiding heeft, maar is getraind door de Amerikaanse ‘slaapgoeroe’ Kim West. Het lijkt Willekes, zo zegt ze nogmaals, zeer onwaarschijnlijk dat mensen met vier uur slaap per nacht kunnen functioneren. Sterker nog: het is zeer ongezond.
Ooienvaarsverband
Hoogleraar neurofysiologie Joke Meijer, slaaponderzoeker aan Leids Universitair Medisch Centrum, vindt de studie absoluut niet overtuigend. “Er zijn genoeg mensen die weinig slapen en niet geslaagd zijn in het leven.’ Meijer noemt het een ‘ooievaarsverband’: in de zomer zijn er wel meer ooievaars, maar dit verklaart niet dat er meer baby’s worden geboren.
Ook haalt Meijer een onderzoek aan dat laat zien dat weinig slaap niet leidt tot betere prestaties. “Er is een onderzoek uitgevoerd waarin mensen met weinig slaap verschillende taken moesten doen. Dat ging goed, maar met meer slaap gingen de taken nóg beter.” Hierom is het bij bepaalde beroepen zelfs verplicht om goed te slapen, bijvoorbeeld voor agenten van de Mobiele Eenheid. “De een heeft meer slaap nodig dan de ander, dat is erfelijk bepaald. Maar het is totaal niet zo dat je door weinig slaap succesvol wordt.”
Reactie RTL
Rest de vraag wie John Jefferson is. Een telefoontje met de online redactie van RTL brengt uitkomst: John Jefferson is een verhaspeling van Jeffrey Anderson, een neuropsycholoog werkzaam aan de University of Utah. De redactie heeft de fout dezelfde dag hersteld.
RTL vond de informatie op de site van Research & Development Magazine. Hier is inderdaad te lezen dat mensen die weinig slapen niet door hebben dat ze moe zijn. Redacteur Gerben Kamphorst, verantwoordelijk voor het item dat werd uitgezonden bij RTL Editie NL, zegt dat het artikel niet weinig slaap wil promoten. Integendeel: Kamphorst zegt dat er duidelijk wordt gesteld dat het gaat om uitzonderingen, om mensen die van nature al weinig slapen. Mensen als Donald Trump zijn productiever en zouden daardoor succesvoller kunnen zijn. Ook geeft het artikel geenszins een aanbeveling om minder te slapen, daarom staat in de lead dat 8 uur en 12 uur slaap normaal is. Dit geeft volgens Kamphorst genoeg nuance aan de kop, die minder slaap lijkt te promoten.
Kortom
Weinig slapen maakt je dus niet meteen succesvol, sterker nog: het is ongezond. De kop ‘Weinig slapen maakt succesvol!’ is misleidend en de manier waarop het artikel is geschreven insinueert dat het leidt tot succes. De aangehaalde expert, slaapcoach Willekes, is geen wetenschapper op het gebied van slaap en ook de verhaspelde naam van de onderzoeker laat zien dat het een en ander schort aan het stuk van RTL.
