Als je van een wc komt in een restaurant, café of benzinepomp en er zijn geen papieren doekjes beschikbaar om je handen mee te drogen, kun je deze net zo goed niet wassen. Althans, volgens een bericht dat verscheen op de website van Quest.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het artikel is gebaseerd op een persbericht van de Universiteit van Bradford. Onderzoekers van deze Britse universiteit onderzochten in opdracht van Dyson hoe de manier van handen drogen de overdracht van bacteriën beïnvloedt. Dyson is een bedrijf dat onder meer handdrogers op de markt brengt. De wetenschappers publiceerden hun resultaten in het oktobernummer van het Journal of Applied Microbiology.
“Voor goede handhygiëne is het grondig drogen van de handen essentieel. Alleen wassen is niet genoeg. De meest hygiënische manier hiervoor is of met papieren handdoekjes, of met een handdroger waarbij de handen niet tegen elkaar gewreven hoeven te worden” beschrijft wetenschapper Anna Snelling haar resultaten.
Vergelijken
De onderzoekers deden twee verschillende experimenten. Bij beide werd de proefpersonen gevraagd rauw vlees te kneden en vervolgens de handen en vingers tegen contactplaten te drukken. Deze contactplaten zijn voedingsbodems voor bacteriën, die na aanraking in een stoof gezet werden. Deze stoof heeft een temperatuur van 37 C, de ideale groeitemperatuur voor de meeste bacteriën. Op deze voedingsbodems groeien de bacteriën uit tot kolonies, waardoor ze telbaar worden.
Bij het eerste experiment mochten de proefpersonen hun handen wassen met warm water en zeep. De handen werden gedroogd onder handdrogers, zonder dat de handen over elkaar gewreven werden. In het tweede experiment werd alleen met warm water gewassen, en mochten ze wel hun handen over elkaar wrijven onder de handdrogers.
Na het drogen werd opnieuw een contactplaat aangeraakt. Het effect van het wassen en drogen van de handen werd beoordeeld door het vergelijken van het aantal bacteriën op de eerste en tweede contactplaat. Niet wrijven onder de handdroger vermindert het aantal bacteriën op de handen. De Airblade van Dyson leverde het beste resultaat.
Apart tellen
“Door in je handen te wrijven komen er bacteriën naar de oppervlakte die zich in de poriën hadden verstopt. En dan loop je met viezere handen de wc uit dan toen je binnenkwam” is te lezen in het artikel van Quest. Maar zo eenvoudig is het niet, volgens Gosse Schraa, hoogleraar microbiologie aan Wageningen Universiteit. “Naast schadelijke bacteriën bestaan er ook zogenoemde commensale bacteriën. Deze micro-organismen zijn lichaamseigen, ze horen op onze huid en zitten vooral in de poriën. Zij vormen een natuurlijke barrière, bescherming tegen schadelijke bacteriën.”
Snelling laat per mail weten “We hebben geen onderscheid gemaakt tussen de bacteriën. De gevaarlijke en de lichaamseigen bacteriën behoren vaak tot een zelfde soort, het is daarom niet mogelijk om die twee apart te tellen.” De bacteriën in de poriën maken de handen dus niet per se viezer, het is juist als bescherming bedoeld.
37 graden
En waarom zouden de onderzoekers warm water hebben gekozen voor het wassen van de handen? Kranen in openbare toiletten laten de bezoekers geen keus, als de kraantjes überhaupt werken, stroomt er steevast ijskoud water uit. “Commensale bacteriën kunnen inderdaad uit de poriën van de handen komen tijdens het wassen, vooral warm water opent de poriën”, zegt Schraa. “Maar schadelijke bacteriën hebben over het algemeen geen kans. Zelfs wanneer de poriën openen blijven de lichaamseigen bacteriën bescherming bieden.” De poriën zou je kunnen zien als de ingangen van de huid naar het lichaam, en de commensale bacteriën als poortwachters. “Alleen wanneer je een wondje op je handen hebt krijgen de schadelijke bacteriën een kans, dan kunnen zij een infectie veroorzaken.” Oftewel, wanneer er een bres in de kasteelmuur is geslagen kunnen de poortwachters niet langer alle ingangen beschermen.
Snelling kan niet ontkennen dat er meer lichaamseigen bacteriën vrijkomen wanneer er gewassen wordt met warm water. “Poriën openen inderdaad bij water rond de 37 graden, maar dat is wel de temperatuur die in het Europese standaard protocol voor handwassen staat. Dit protocol hebben we als standaard gebruikt voor alle experimenten.”
Motieven
Interessant is dat de voorlichters van Bradford University in hun persbericht secuur hebben vermeden te vermelden wie de opdrachtgever is. Het onderzoek is betaald door Dyson, producent van verschillende elektrische huishoudelijke apparaten. De nieuwste versie van hun handdrogers, de Airblade, is één van de geteste drogers, een model waarbij sterke luchtstromen het water van de handen ‘afsnijden’. Inderdaad, dit is de droger waarbij de handen niet tegen elkaar gewreven hoeven te worden. De droger die als één van de beste methoden uit het onderzoek kwam.
In het persbericht staat ook dat papieren handdoekjes en de Airblade tot de meest hygiënische manieren gerekend worden. Dit wekt de indruk dat deze twee manieren vergelijkbaar zijn. De resultaten in het wetenschappelijk artikel laten echter zien dat er veel minder bacteriën overgedragen worden op contactplaten na het gebruik van papier dan na gebruik van de Airblade.
“In meerdere berichten heb ik gelezen dat verslaggevers dit verkeerd begrepen hebben. De papieren handdoekjes zijn gebruikt als gouden standaard. Dit is dus de meest ideale manier, en de vermindering in bacteriën bij gebruik van de Airblade was bijna net zo groot als bij papieren handdoekjes” schrijft Snelling.
Overhaaste conclusie
Papieren handdoekjes zijn dus inderdaad het beste, zoals Quest al schreef. Maar het is nog altijd beter om wel je handen te wassen en een handdroger te gebruiken dan helemaal je handen niet te wassen. En niet alle bacteriën zijn dus gevaarlijk. Natalia Zhuravska, webredacteur van Quest, verontschuldigt zich voor de overhaaste conclusie maar beter niet je handen te wassen wanneer je ze niet kunt drogen. “We proberen de artikelen op de website zo goed te maken als in het tijdschrift. Maar soms komen we tijd tekort om alles tot op de bodem uit te zoeken.”