Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Het eten van een levende pissebed helpt tegen hooikoorts.
Oordeel
Onwaar
Bron van de bewering
InfoNu.nl wijdde op 3 juni 2012 een artikel aan de opvallende remedie. Levende pissebedden eten zou ‘één van de natuurlijke middeltjes’ zijn om hooikoortssymptomen te bestrijden’. Hoe de auteur hierbij kwam, is een raadsel, maar het fabeltje deed al jaren de ronde op allerlei fora waar mensen elkaar van adviezen en huis-tuin-en-keukentips voorzien.
Het balletje ging echter pas echt rollen toen LINDA nieuws op 12 juni 2015 een lijst met lezerstips opstelde waarin het eten van het diertje op nummer 5 staat. Hoofdredactrice en tevens hooikoortspatiënt Jossine Modderman trok hierop op 15 juni 2016 de stoute schoenen aan en besloot een pissebed bij het ontbijt te nemen. Ze kwam tot de conclusie dat het bij haar toch écht leek te werken.
Diezelfde dag voerde RTV Drenthe hetzelfde experiment uit, in een filmpje waarin de presentator na een jolige “Ja, a pissebed a day keeps the hooikoorts away!” een levende pissebed in z’n mond steekt. RTV Drenthe voert echter ook Ranny van Weissenbruch op, KNO-arts in het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen, die toevoegt dat in pissebedden dezelfde moleculen zitten als in de stof die een allergische reactie veroorzaakt bij hooikoortspatiënten. “Bij pissebedden is de concentratie moleculen hoger. Als je op een pissebed kauwt en dat lekker vindt, dan heeft dat hetzelfde effect als immunotherapie”, aldus Wijssenbruch.
Het nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje. Van AD tot Telegraaf, tot EenVandaag en nog een groot aantal media berichtten erover. Sindsdien duikt het bericht eens in de zoveel tijd op verschillende clickbaitsites op, zoals gezondeideetjes.nl, waanzinnig.co en uitgelicht.nu en tagmag.news.
Ook nu, hooikoortsseizoen 2018, delen clickbaitsites het bericht weer. De Facebookpagina’s Lekker Wonen en De Leukste Filmpjes linken naar een artikel van videovandedag.com, waarin het advies wordt gegeven om een levende pissebed in te slikken tegen hooikoorts.
Waarom klopt dit niet?
Het bericht is al door verschillende factcheckers gecontroleerd. Hoax-wijzer bestempelde het al op 17 juni 2015 als onwaar: er is geen enkel wetenschappelijk bewijs te vinden voor de genezende werking van levende pissebedden tegen hooikoorts. Hoogstens veroorzaken die een placebo-effect, aldus Hoax-wijzer.
Ook de Volkskrant wist op 19 juni 2015 in de rubriek ‘Klopt dit wel?’ te melden dat niks erop wijst dat het eten van een levende pissebed echt zou kunnen werken tegen hooikoorts. Zo wordt na een telefoontje van de Volkskrant aan Wijssenbruch duidelijk dat hij aanvankelijk aan RTV Drenthe antwoordde dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor het effect van de opmerkelijke behandeling tegen hooikoorts. Nadat RTV Drenthe vroeg dat áls het nou wel zou werken, waar dat dan door zou komen, deed Weissenbruch naar eigen zeggen een beroep op zijn biologische kennis bij het hypothetische antwoord: “Pissebedden zijn heel eenvoudige wezens die zich voeden met organisch materiaal, resten van bladeren en hout. Daar nemen ze heel veel eiwitten uit op, ook de eiwitten die hooikoorts veroorzaken.”
Inderdaad een soort immunotherapie dus, maar daar belde de Volkskrant Wytske Fokkens, hoogleraar keel-, neus- en oorheelkunde aan het AMC, over. Zij legde uit dat immunotherapie niet werkt via voeding, maar louter via een injectie in de huid of onder de tong. Twee jaar later denkt Fokkens daar nog steeds zo over, blijkt na een mailwisseling tussen de hoogleraar en Nieuwscheckers. Het heeft geen enkele zin om een levende pissebed te eten om van je hooikoortsklachten af te komen.
Oorpijn en kinkhoest
In oude medische handboeken uit de zeventiende tot en met de achttiende eeuw staan allerhande recepten met pissebedden. In de volksgeneeskunde was de pissebed als geneesmiddel nog bekend in de twintigste eeuw, volgens sommige auteurs omdat de beestjes zich kunnen oprollen tot een balletje dat op een pil lijkt. Uit het Folkloristisch woordenboek van Nederland en België van K. ter Laan uit 1949:
“Steenmotten: de Groninger naam voor pissebedden. Die gele zucht heeft, moet steenmotten eten. Beeneter en ringvuur genezen, als men een zakjes met steenmotten op die zieke plaats legt. (…) Pissebedden zijn ook een middel tegen bedwateren (enuresis). Ook tegen oorpijn, aambeien (uitwendig) en kroep (inwendig).” (p. 390)
Ook The Penguin Guide to the Superstitions of Britain and Ireland (2003) van Steve Roud noemt de genezende kracht van het eten van levende pissebedden, maar dan alleen als het constipatie of kinkhoestbetreft (pp. 526-527). Hoewel hooikoorts er niet tussen staat, kwam de genezende werking van pissebedden in 2015 dus niet uit de lucht vallen, al waren medici er toen al meer dan een eeuw klaar mee.
