Afgelopen maandag 6 april 2009 was de nationale actiedag om agressie tegen hulp- en dienstverleners aan de kaak te stellen. En dat was hard nodig, want het geweld neemt zienderogen toe, zo blijkt uit een onderzoek van de vakbond Abvakabo FNV. Diverse media maakten melding van alarmerende cijfers. Maar die kloppen niet. Abvakabo heeft op een erg dubieuze manier geteld.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Al halverwege maart verschijnen de eerste berichten in de media die cijfers melden over het toenemende geweld tegen dienstverleners. Via het ANP berichten onder meer Metro, Algemeen Dagblad, Brabants Dagblad, BNR Nieuwsradio en De Gelderlander dat één op de vijf hulp- en dienstverleners elke maand minimaal één keer wordt geschopt, gespuugd of geslagen. Dat zou blijken uit de voorlopige resultaten van een webenquête van Abvakabo FNV waaraan tot dan toe 500 mensen hadden deelgenomen.
Afgelopen maandag maakte de vakbond de eindresultaten bekend. Ze werden verspreid via diverse media, zoals Elsevier, Nu.nl, Eindhovens Dagblad, het Reformatorisch Dagblad en het NOS Journaal.
Het beeld dat de media schetsen is alarmerend:
- 42 procent van die medewerkers krijgt wekelijks te maken met verbale agressie
- 10 procent wekelijks met fysiek geweld
- 62 procent van de werknemers geeft aan dat agressie vaker voorkomt dan voorheen
- 77 procent geeft aan dat de vormen van agressie gewelddadiger zijn geworden
Maar hoe heeft Abvakabo FNV geteld?
Het tellen is als volgt gegaan: op de website ikmeldagressie.nl konden mensen een vragenlijst invullen. De enquête was voor iedereen toegankelijk, dus iedereen – hulpverlener of niet – kon de vragen beantwoorden. Bovendien konden mensen de vragenlijst zo vaak invullen als ze wilden.
Persvoorlichter Tonnie Dijkhuizen van Abvakabo: “De enquête was inderdaad open toegankelijk en ook dubbeltellingen werden meegerekend in de eindcijfers.” Maar naar zijn idee was het probleem beperkt: “Een site ikmeldagressie.nl van de Abvakabo trekt toch voornamelijk dienstverleners. Daarnaast moesten de ondervraagden aangeven in welke sector zij werkzaam zijn.”
Maar een site met die titel trekt vermoedelijk ook voornamelijk mensen die slachtoffer zijn geweest van agressie. Iemand die daar nooit mee te maken heeft gehad, zal niet snel zo’n site bezoeken. Dijkhuizen van Abvakabo erkent dat manco: “Het doel van de enquête was niet om een representatieve steekproef te nemen, maar om te kijken welke zorgen er leven onder de dienstverleners.”
De ANP-journalist die het nieuws halverwege maart naar de media verspreidde, Rennie Rijpma, tevens chef Binnenland van het ANP, ziet ook de zwakke punten van het onderzoek: “Ikmeldagressie.nl geeft uiteraard geen representatief beeld van de werknemers in de publieke sector. En uiteraard zijn slachtoffers oververtegenwoordigd, zij zijn degenen die worden opgeroepen om zich te melden.”
Maar met het ANP-bericht is volgens haar weinig mis, want daarin staat expliciet dat het een tussenstand is. “Ik zou hier overigens niet spreken van een onderzoek. Het gaat om een website waar werknemers die te maken hebben gekregen met geweld zich kunnen melden.”
Voor de Abvakabo hebben de cijfers hun werk gedaan: ze hebben gezorgd voor volop publiciteit. Maar de media hebben de cijfers wel erg makkelijk voor zoete koek geslikt. Ondanks het belang van zo’n actiedag was een kritische blik op deze zinloze telling niet verkeerd geweest.
In de Volkskrant van vandaag zet Marcel van Dam ook vraagtekens bij de cijfers van Abvakabo.
