“Vaker zittenblijven helpt kinderen met leerprobleem”, kopte Trouw op 7 september 2015. Doubleren kan voor middelbare scholieren met leer- en gedragsproblemen soms een goede manier zijn om niet thuis te blijven zitten, aldus Trouw. De Amsterdamse fractievoorzitters van D66 en SP willen het probleem van de thuiszittende kinderen oplossen en dienden hierover een initiatiefvoorstel in. Daarin bieden zij oplossingen, waarvan het flexibeler toepassen van de regels omtrent zittenblijven er één is. Maar helpt doubleren kinderen met een leerprobleem wel? Deskundigen zijn sceptisch.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Op 1 augustus 2014 is de ‘Wet Passend Onderwijs’ ingevoerd. Deze moet ervoor zorgen dat zoveel mogelijk kinderen met een speciale zorgbehoefte een plek krijgen in het reguliere onderwijs. Helaas zijn er alsnog zo’n 2300 kinderen die niet naar school gaan. Ook schoolleiders zijn niet tevreden over de werking van de wet, zo bleek uit de uitkomsten van het onderzoek door de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS).
De Amsterdamse fractievoorzitter Jan Paternotte van D66 en SP-fractievoorzitter Erik Flentge ontwikkelden hun aanpak in samenspraak met ouderverenigingen, deskundigen, jeugdhulpinstellingen en scholen. In het initiatiefvoorstel staat dat zittenblijven een oplossing kan zijn voor kinderen met leer- en gedragsproblematiek, zoals autisme. Behalve doubleren noemen zij nog vier andere oplossingen, namelijk: preventie middels een levenscoach (verreweg de belangrijkste oplossing, aldus D66), beter zicht houden op thuiszitters, perverse financiële prikkels wegnemen en heldere afspraken maken.
De bronnen
Het Trouw-artikel kwam tot stand door een telefoontje van D66’er Jan Paternotte naar de redactie. Paternotte wilde in het bijzonder het levenscoaches-idee delen met de krant. Tijdens het gesprek merkte hij dat onderwijsredacteur Laura van Baars, auteur van het Trouw-artikel, vooral geïnteresseerd was in het onderdeel ‘doubleren’. Paternotte begreep haar bijzondere interesse hierin goed. Wel verbaasde de kop van het artikel hem, omdat “het initiatiefvoorstel ook andere oplossingen voor het probleem aandraagt”.
Een andere bron van de Trouw-journaliste is universitair hoofddocent dr. Hans Luyten van de Universiteit Twente. Doubleren is een van zijn expertises. “Zittenblijven is niet bepaald een wondermiddel om kinderen met leerproblemen te helpen. In de inhoud van het bericht wordt dat goed uitgelegd, alleen de kop dekt het niet.” Volgens de deskundige is onderwijs op maat een betere oplossing dan doubleren.
Een andere expert die geraadpleegd kan worden naast Luyten, is een specialist in (het doubleren van) kinderen met leerproblemen – maar die specialisten blijken schaars. Reacties als “Ik ben geen specialist!”, “Sorry, ik kan hier niets over zeggen” en “Bij mijn weten is daar geen onderzoek naar gedaan!” geven aan dat zittenblijven in combinatie met leer- en gedragsproblematiek geen groot thema is. Na het benaderen van twaalf hoogleraren moest Nieuwscheckers concluderen dat deze zoektocht nagenoeg vruchteloos was. Met de disclaimer “mijn expertise ligt eigenlijk op een ander gebied” gaf prof. dr. Paul van den Broek, hoogleraar pedagogische en onderwijswetenschappen aan de Universiteit Leiden, toch een reactie. Zijn oordeel is vergelijkbaar metdat van Luyten. Van den Broek: “Daaraan zou ik toevoegen dat ingrepen zoals het structureel veranderen van (school)beleid vaak een enorme impact hebben op het persoonlijke leven van de betrokken kinderen en dat het derhalve zeer belangrijk is dat besluitvormers zich baseren op solide empirisch bewijs dat de voorgestelde verandering ook daadwerkelijk helpt. Of de geciteerde politici zulk bewijs hebben, komt niet uit het artikel naar voren.” Onder andere daarom heeft Van den Broek kritiek op de kop: “Die stelt een feit, zonder dat er in het artikel bewijs voor wordt geciteerd. Anders gezegd, op grond van het artikel is deze statement over zittenblijven niet meer dan een mening van de geciteerde politici.”
Volgens de redacteur
Laura van Baars geeft aan dat ze bewust koos voor de invalshoek waarbij de nadruk ligt op zittenblijven en niet op de andere oplossingen die in het initiatiefvoorstel naar voren kwamen. Als onderwijsredacteur is ze op de hoogte van de moeizaamheid waarmee de invoering van de Wet Passend Onderwijs gepaard gaat, en doubleren als oplossing aandragen is volgens haar een opvallend punt. Dit omstreden idee wilde ze belichten: “Je moet eruit pikken wat interessant is. Daar ben je als journalist op een gegeven moment ook op getraind.”
Hoewel Paternotte het levenscoach-idee wilde bespreken, voer Van Baars haar eigen kritische koers. Op haar vraag aan Paternotte over hoe dit levenscoaches-idee bekostigd gaat worden, gaf de politicus aan dat het nog niet duidelijk is of er een financieel draagvlak vanuit de gemeente gecreëerd kan worden. Van Baars: “Dus ik dacht, ik ga dat luchtballonnetje niet oplaten”.
De kop van het artikel bedacht de journaliste overigens niet zelf, maar werd gemaakt door de eindredacteur: “Ik vind de kop zelf niet heel flitsend en had eerder gekozen voor iets als ‘Amsterdam spoort aan tot zittenblijven’.”
Is zittenblijven de oplossing?
De aanpak van Van Baars is inhoudelijk gezien solide: ze raadpleegde gedegen bronnen en haar invalshoek is relevant. Hoewel deze specifiek was, en de redacteur daarmee enkele nuances impliciet hield, handelde zij hiermee tactisch. Behalve dat ze met deze kritische houding voorkomen heeft dat Trouw reclame maakt voor een politiek plan van D66 en SP, is ook de discussie over thuiszitters weer aangezwengeld. Dit blijkt uit het hoofdredactioneel commentaar dat Trouw de volgende dag publiceerde met de uitgesproken kop: “Zittenblijven is noodmaatregel, ook voor kinderen met een beperking”.
Nieuwscheckers concludeert dat het Trouw-artikel een inhoudelijk sterk bericht is met een kop die snel en simpel gehouden is. En dat is waar de crux zit. Want hoewel Luyten zegt de keuze te begrijpen (“de kop moet pakkend zijn”), plaatst Nieuwscheckers hier vraagtekens bij. De kop mag dan aantrekkelijk klinken, de stelling is ongenuanceerd: vaker zittenblijven helpt kinderen met een leerprobleem niet altijd.