“Kun je niet slapen? Zet een zonnebril op’’ kopte EditieNL op 27 september 2016. Een zonnebril zou het enige zijn dat je nodig hebt tegen slaapproblemen. Nieuwscheck: een zonnebril werkt niet tegen alle slaapproblemen, maar kan helpen bij een verstoord dag- en nachtritme. Het is echter niet de beste oplossing, je kan beter je levensstijl aanpassen.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Volgens Gerard Kerkhof, emeritus hoogleraar Psychofysiologie van de 24-uurs ritmiek en slaap, is het onzin om te zeggen dat een zonnebril alle slaapstoornissen voorkomt. Kerkhof: “Een van de zes categorieën van slaapstoornissen wordt veroorzaakt door het verschuiven van je biologische klok. Alle andere vijf slaapproblemen dus niet. De claim dat een zonnebril opzetten ‘het enige’ is wat je moet doen tegen een slaapprobleem is dus onjuist. Typisch een gevalletje van de klok horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt.”
Glenn Landry, die door EditieNL ‘slaapwetenschapper’ wordt genoemd, is de onderzoeker die pleit voor een zonnebril. Landry is wetenschapper op het gebied van het circadiaan ritme (slaap-waakritme) en legt aan Nieuwscheckers uit dat zijn advies is gericht op mensen die problemen hebben met slapen door een verstoord slaapritme. Landry: ‘’Zie de biologische klok als de dirigent van een orkest, deze dient als gangmaker van ons lichaam en synchroniseert onze fysiologie en gedragingen met de juiste tijd. Om dat goed te doen, moet onze biologische klok weten hoe laat het is. Hoewel de licht/donkercyclus van de zon een van de sterkste aanwijzers van tijd is, heeft de komst van kunstmatige lichtbronnen voor een dramatische groei in nachtelijke blootstelling aan licht gezorgd, die het slaap-waakritme verstoort.’’
Je biologische ritme kan dus zeker verstoord raken door licht, maar dit is niet de oorzaak van alle slaapproblemen. EditieNL heeft dus iets te kort door de bocht geclaimd dat er één oplossing is voor elk slaapprobleem.
Zonnebril als hulpmiddel
Maar als we ons enkel focussen op slaapproblemen die veroorzaakt zijn door een verstoring van onze biologische klok, is dan een zonnebril een goed idee? Volgens Landry wel: “Het idee mag misschien heel raar zijn, toch is het absoluut gebaseerd op gevestigd wetenschappelijk onderzoek naar slaap-waakritmen. Het is gewoon belangrijk om blootstelling aan licht zoveel mogelijk te verminderen in de uren voor het slapengaan. Wanneer we blootstelling aan licht verminderen voor het slapen verbeteren we de productie van melatonine, een hormoon dat het lichaam helpt zich op slaap voor te bereiden. Voor mensen die chronisch moeilijkheden hebben om in slaap te vallen, zoals ik, is het vermijden van licht een belangrijke strategie om het juiste ritme van de melatonineproductie te beschermen. Dit bracht mij tot het advies dat ik gaf over het dragen van een zonnebril in de avond.”
Emeritus hoogleraar Kerkhof bevestigt dat je biologische klok kan verschuiven als je ’s avonds vaak blootgesteld wordt aan fel en blauw licht. Maar volgens hem is een zonnebril opdoen niet de juiste methode. “Het is belangrijker om je levensstijl aan te passen. Veel mensen kiezen ervoor om ’s avonds in fel kunstlicht te zitten en te kijken naar blauw licht, zoals naar smartphones, computers, laptops en e-readers. Men moet zich realiseren dat hierdoor je biologische klok opschuift, het doet je lichaam denken dat de dag langer is, waardoor je pas later slaperig wordt. Maar daarnaast kom je dan ook ’s ochtends minder goed je bed uit. Mensen willen van alles: ’s avonds druk bezig zijn, daarna direct kunnen slapen en de volgende dag vroeg productief zijn. Dat kan gewoon niet. Van wakker zijn naar slapen is een hele grote mentale en fysieke stap. Beter dan een zonnebril is dus om je levensstijl aan te passen: ’s avonds je licht te dimmen en niet tot laat meer naar blauw lichtgevende schermen kijken. ‘’
Deze methode ontkent Landry zeker niet. Naast dat hij zonnebrillen aanbeveelt, is hij van mening dat het belangrijk is om licht ’s avonds te vermijden en ook ’s morgens juist het felle licht op te zoeken. Volgens Landry zal dit zorgen voor een verbeterde regulatie van het slaap-waakritme.
Reactie EditieNL
Het artikel van EditieNL lijkt een ongenuanceerde samenvatting van een Canadees nieuwsartikel van CBC. Redacteur Sophie Moerman: “Er zijn onderwerpen waarvoor we alles nabellen, maar het kan ook zijn dat we op basis van één onderzoek een artikel maken, zoals hier het geval is. We pikken er een onderdeel uit en vertalen dat dan naar concrete tips waar de lezer wat aan heeft. Zoals: misschien kun je een keer een zonnebril opzetten tegen slaapproblemen. Wij werken voor een doelgroep die wil weten: wat maakt het uit voor mij? Lezers snappen daarbij ook wel dat die zonnebril geen wondermiddel is, maar het is gewoon een leuke tip.”
Dus, voor de goede orde, als u niet kunt slapen en er is sprake van een slaapstoornis, zijn er zes mogelijke categorieën van stoornissen. Eén daarvan heeft als oorzaak een verstoorde biologische klok. Als u daar last van heeft, kunt u het beste zorgen voor minder blootstelling aan fel en blauw licht. Een zonnebril zou kunnen helpen, maar u kunt beter uw levensstijl aanpassen. Met deze stijl hoeft u thuis ’s avonds niet met een zonnebril op televisie te kijken, maar moet u wel met gedimde lichten op de bank uzelf wat rust gunnen.
