Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Zwangere vrouwen met een coronabesmetting hebben een grotere kans op dood- of te vroeg geboren baby´s.
Oordeel
Waar
Bron van de Bewering
In de Tweede Kamer vond op 21 december 2021 een debat plaats over de ontwikkelingen rondom het coronavirus. Jan Paternotte van D66 hield een pleidooi voor vaccinatie en wees hierbij op de gevaren van het coronavirus voor zwangere vrouwen en hun baby’s:
‘In het Erasmus MC zeiden ze een paar weken geleden al dat meer dan 32 zwangere vrouwen op de intensive care zijn gekomen, dat kinderen te vroeg moesten worden gehaald en dat heel veel kinderen door een coronabesmetting doodgeboren zijn.’
Plenaire verslagen Tweede Kamer
De partij van Paternotte focust heel nadrukkelijk op vaccinatie als de oplossing voor de coronacrisis. Dit is onder andere te lezen op de website van D66, waar Paternotte zegt: ‘We moeten meer vaccineren, sneller boosteren, vaker testen maar ook strakker communiceren!’. Ook op de Twitter-pagina van Paternotte ging het eerder over zwangere vrouwen en vaccinaties.
Waarom is dit waar?
De uitspraak van Paternotte over de risico’s van corona voor zwangere vrouwen, bestaat uit drie beweringen, die hieronder stuk voor stuk besproken zullen worden:
- In het Erasmus MC zijn al meer dan 32 zwangere vrouwen met Corona op de ic beland
- Zwangere vrouwen met een coronabesmetting hebben een grotere kans op te vroeg geboren baby´s.
- Zwangere vrouwen met een coronabesmetting hebben een grotere kans op doodgeboren baby´s.
Bewering 1
In het Erasmus MC zijn al meer dan 32 zwangere vrouwen met Corona op de ic beland
Oordeel
Waar
Waarom is dit waar?
De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) registreert sinds de start van de pandemie hoeveel zwangere vrouwen er op de ic terecht komen én of zij gevaccineerd waren of niet. Als we kijken naar data op de website van NVOG is het aantal vrouwen dat op de ic beland is met corona erg groot. Zo waren er begin augustus 8 opnames van zwangere vrouwen met corona per week op de ic in Nederland.
Volgens de woordvoerder van het Erasmus MC klopt dit aantal. Op 18 januari waren er in totaal 39 opnames geweest van zwangere vrouwen met corona op de ic van het Erasmus MC. Veel van deze vrouwen had beademing via een tube in de hals nodig. Dit aantal komt overeen met het aantal van de NVOG rond die tijd.
Het afweersysteem van zwangere vrouwen staat anders ‘afgesteld’ dan dat van niet-zwangeren. Hierdoor zijn zwangeren kwetsbaarder voor COVID-19. Daarnaast hebben ze ook meer zuurstof nodig en moet het hart van een zwangere harder kloppen. De kans om met een coronabesmetting op de ic te belanden wordt hierdoor hoger.
Bewering 2
Zwangere vrouwen met een coronabesmetting hebben een grotere kans op te vroeg geboren baby´s.
Oordeel
Waar
Waarom is dit waar?
In de medische wereld wordt een baby als te vroeg geboren gezien als het kindje voor 37 weken geboren wordt in plaats van de gemiddelde 40 weken. Wereldwijd wordt gemiddeld gezien 1 op de tien baby’s te vroeg geboren. In Nederland werd in 2020 6,9% van alle baby’s te vroeg geboren.
De NVOG geeft aan dat in de periode van 1 maart 2020 tot en met 7 december 2021, 9.620 meldingen zijn gedaan van zwangeren met een COVID-19 infectie. Van dit aantal vrouwen is er van 8.588 zwangere vrouwen aanvullende informatie binnengekomen bij het NVOG. Voor vrouwen met positieve covid-test rondom de bevalling beviel 15% prematuur. Deze 15% is dan ook ruim het dubbele van het landelijke gemiddelde van 6,9% in 2020.
Uit analyse van data over zwangerschappen en vroeggeboorte in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat wanneer de zwangere besmet was met COVID-19, 19% van de kinderen te vroeg werd geboren, vergeleken met 7,8% voor de pandemie. De voornaamste oorzaak dat kinderen vroeger gehaald worden is door ademhalingsfalen bij de moeder of foetale nood. Van foetale nood valt te spreken als het ongeboren kind vlak voor of tijdens de geboorte te weinig zuurstof heeft. Soms is een zwangere zo ernstig ziek dat het voor de gezondheid beter is om de bevalling in te leiden. Dit verklaart een groot deel van de te vroeg geboren kinderen. Dit komt dus niet direct door covid, maar covid is wel de aanleiding.
Grootschalig onderzoek in de Verenigde Staten (n = 8.957 zwangere vrouwen met COVID-19) laat zien dat de kans van 8,7% naar 11,8% gaat dat een kind eerder geboren wordt of gehaald moet worden, als er een COVID-19 besmetting vastgesteld is bij de zwangere. Wat opviel hierbij was dat de kans op extreme vroeggeboorte (<34 weken) 60% groter is dan bij non-COVID-geboortes tijdens deze periode.
Bewering 3
Zwangere vrouwen met een coronabesmetting hebben een grotere kans op doodgeboren baby´s.
Oordeel
Waar
Waarom is dit waar?
In de longen is een receptor (ACE2) aanwezig waaraan coronavirussen kunnen hechten en bij zwangere vrouwen zouden de coronadeeltjes zo de placenta kunnen binnendringen. Hierdoor kunnen ontstekingen en verdikkingen ontstaan, die voor complicaties kunnen zorgen, wat bijvoorbeeld is gebleken uit Nederlands onderzoek onder 36 zwangere vrouwen (Van Husen 2021).
Een review uit het Verenigd Koninkrijk omschrijft dat naast de ‘normale’ kwalen zoals zuurstoftekort en verminderde orgaanfuncties, ook doodgeboorte als kwaal werd gerapporteerd onder zwangere vrouwen die met corona in het ziekenhuis belandden. Doodgeboorte schrijven de onderzoekers toe aan het verminderd werken van de placenta.
Amerikaans onderzoek lopend van maart 2020 tot september 2021 (n= 1.249.634 geboortes) stelde vast dat doodgeboorte zeldzaam is, maar dat er een verhoogde kans was op doodgeboorte bij een COVID-19 besmetting met de delta-variant van het coronavirus. Met een delta-besmetting was de kans op een doodgeboren baby 2,7% voor zwangere vrouwen met een coronabesmetting, terwijl die kans 0.64% was voor vrouwen zonder COVID-19 besmetting in dit onderzoek.
De uitspraak van Paternotte van ‘heel veel kinderen doodgeboren’ is echter misschien te sterk. Tot nu toe zijn er 58 doodgeboren kinderen na een covidinfectie geregistreerd. Dit lijkt veel, maar data van het NVOG telt 1273 doodgeboren kinderen over 2020, waardoor 58 kinderen in twee jaar misschien niet al te hoog is.
Conclusie
De uitspraken van Jan Paternotte (D66) over het gevaar van corona voor zwangere vrouwen kloppen volgens de laatste wetenschappelijke inzichten. COVID-19 bij zwangere vrouwen kan heftiger verlopen dan bij niet zwangere vrouwen. Ook is er meer kans op complicaties voor het ongeboren kind. Om de veiligheid van de moeder en het kind te waarborgen is eerdere geboorte van de baby soms nodig. COVID-19 leidt daardoor tot meer vroeggeboortes. Tenslotte is ook te zien dat het coronavirus kan leiden tot het falen van de placenta. Dit zorgt voor een grotere kans op doodgeboorte.
Bronnen
- DeSisto, C. L., Wallace, B., Simeone, R. M., Polen, K., Ko, J. Y., Meaney-Delman, D., & Ellington, S. R. (2021). Risk for stillbirth among women with and without COVID-19 at delivery hospitalization—United States, March 2020–September 2021. Morbidity and Mortality Weekly Report, 70(47), 1640.
- Husen, M. F., van der Meeren, L. E., Verdijk, R. M., Fraaij, P. L., van der Eijk, A. A., Koopmans, M. P., … & Schoenmakers, S. (2021). Unique severe COVID-19 placental signature independent of severity of clinical maternal symptoms. Viruses, 13(8), 1670.
- Karasek, D., Baer, R. J., McLemore, M. R., Bell, A. J., Blebu, B. E., Casey, J. A., … & Jelliffe-Pawlowski, L. L. (2021). The association of COVID-19 infection in pregnancy with preterm birth: A retrospective cohort study in California. The Lancet Regional Health-Americas, 2, 100027.
- Ryan, L., Plötz, F.B., van den Hoogen, A. et al. Neonates and COVID-19: state of the art. Pediatr Res 91, 432–439 (2022). https://doi.org/10.1038/s41390-021-01875-y
- Villar, J., Ariff, S., Gunier, R. B., Thiruvengadam, R., Rauch, S., Kholin, A., … & Papageorghiou, A. T. (2021). Maternal and neonatal morbidity and mortality among pregnant women with and without COVID-19 infection: the INTERCOVID multinational cohort study. JAMA pediatrics.
