In een bijeenkomst met de Turkse pers op 22 februari zei Denk-lijsttrekker Kuzu dat ‘‘peilingen op hogescholen en universiteiten uitwijzen dat Denk de grootste partij is onder hogescholen.’’ Over welke peilingen had hij het en bleek daar inderdaad uit dat Denk de populairste is onder hbo-studenten?
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
In de aanloop naar de verkiezingen zijn er constant peilingbureaus die de stemkeuzes van Nederlanders in kaart brengen. Politieke partijen leunen er graag op en schromen dan ook niet om een mogelijke voorsprong te noemen op sociale media. Zo beweerde Kuzu tijdens een interview met de Turks-georiënteerde tv-zender Demet TV dat zijn partij de populairste is op hogescholen.
Zwevende kiezers
Kuzu lichtte in het interview niet toe op welke peilingen hij zich baseert. Nieuwscheckers deed navraag bij Denk, maar de partij was niet bereid antwoord te geven. Uit eigen onderzoek bleek dat er tot nu toe geen peilingen op universiteiten zijn gedaan, en maar één peiling op hogescholen is verricht, waar Denk op haar Facebook-pagina ook naar verwijst: de Hogeschool Rotterdam heeft onderzocht of en wat studenten op 15 maart gaan stemmen.
De school publiceerde de resultaten op 10 februari in het interne magazine ‘Profielen’. Denk kwam inderdaad als grootste uit de bus: 12 procent van de ondervraagde studenten gaf aan op Denk te zullen stemmen. Andere partijen die op steun van deze leerlingen kunnen rekenen zijn PVV, D66, GroenLinks en VVD. Een opvallender cijfer is de 42 procent zwevende kiezers.
Eén procent
In de toelichting bij de peiling staat dat ‘de representativiteit van het onderzoek ter discussie kan staan’. Waarom zou het onderzoek niet representatief zijn? Omdat slechts 344 studenten hebben meegewerkt; volgens de school één procent van het totale aantal studenten. De hogeschool geeft zelf ook al aan dat het onderzoek waarschijnlijk geen uitspraak kan doen over alle studenten, maar ‘ze gaat ervan uit dat het wel een mooie momentopname is van wat studenten zullen gaan stemmen’.
Of Kuzu zich met zijn bewering de grootste te zijn op hogescholen op enkel dit onderzoek baseert, is niet duidelijk, maar het is ook niet duidelijk op welk onderzoek dan wel. Volgens Jelke Bethlehem, hoogleraar survey-methodologie aan de Universiteit Leiden, zou een dergelijke steekproef grondig gedaan moeten worden. Bethlehem: “De gouden regel is de samenstelling van de ondervraagden. Je hoeft voor een representatief resultaat niet alle hbo-scholieren te ondervragen, maar de voorkeur gaat uit naar ten minste duizend respondenten.”
Flinke kluif
Om een juiste afspiegeling van de politieke voorkeur van hbo-studenten te krijgen, moet er met een zogeheten ‘tweetraps-steekproef’ gewerkt worden. “Het is eerst zaak het land te verdelen in kleine gebieden,” aldus Bethlehem. “Middels een loting selecteer je in deze gebieden een aantal scholen, de eerste trap. Vervolgens houd je op de geselecteerde scholen een steekproef, de tweede trap.” Daarnaast is volgens Bethlehem de spreiding van de scholen van groot belang. Een peiling onder scholen die zich uitsluitend in de Randstad bevinden zal immers mogelijk anders uitpakken dan een peiling onder hogescholen in de Achterhoek.
Een flinke kluif dus, zo’n onderzoek. Als een dergelijke grote peiling ooit was uitgevoerd, zou deze zonder al te veel moeite te vinden moeten zijn. Dat is echter niet het geval. Jelke Bethlehem ziet nog één andere optie waar Kuzu zich op gebaseerd zou kunnen hebben: “Ik kan me voorstellen dat er op veel hogescholen onder scholieren peilingen worden gehouden. Denk zou dan toegang moeten hebben tot al deze resultaten en bovendien zouden de onderzoeken gedegen (pdf) moeten zijn gedaan.”
Conclusie
Er zijn twee mogelijkheden: Denk beschikt over een representatieve peiling die nergens op internet is te vinden, of is in het bezit van resultaten van steekproeven die door hogescholen zelf zijn gehouden. Beide opties zijn onwaarschijnlijk. Totdat Denk op de proppen komt met het onderzoek waar Kuzu zich op baseert, concludeert Nieuwscheckers dat de uitspraak van de lijsttrekker niet klopt.
