Deze beelden van Oekraïense massadroneaanval zijn oud of komen uit een videospel

Drie video’s op X tonen Oekraïense aanvallen op Russische militaire vliegvelden en bommenwerpers.

Onwaar

Op 1 juni voerde Oekraïne drone-aanvallen uit op meerdere plekken in Rusland, waarbij tientallen Russische bommenwerpers beschadigd en vernietigd zijn. Op X gaan beelden rond waarvan beweerd wordt dat ze deze aanvallen laten zien. X-gebruikers @NAFOvoyager, hoofdredacteur Joost Niemöller van de omroep Ongehoord Nederland en @Remcobus1967 plaatsten of deelden drie verschillende video’s.

Een dag na de aanvallen zijn deze berichten tienduizenden keren bekeken en honderden keren geliket. De post van NAFOvoyager is meer dan 1500 maal gerepost. De tweede video is ook gedeeld door de bekende complotdenker Alex Jones en is 1,8 miljoen keer bekeken.

In de reacties op de post van @NAFOvoyager zegt deze zelf dat de video met kunstmatige intelligentie is gemaakt. Een andere gebruiker beweert dat de beelden uit het videospel Arma 3 komen, waarop @NAFOvoyager toegeeft het verschil niet te kennen. 

In de video is de naam van TikTok-gebruiker theusmilitarynews.132 te zien en staat dat de video deel 6 is uit een serie. Kijken we op dat account, dan zien we dat de video’s uit de serie verwijderd zijn: de meest recente video van theusmilitarynews.132 op het moment van schrijven was geplaatst op 30 mei. Als we verder met Google Lens zoeken naar screenshots van de video, vinden we een link naar een video uit dezelfde serie. Maar deze link meldt alleen dat de video niet meer beschikbaar is.

Een factcheck van Lead Stories bevat een archiefversie van de originele video en toont aan dat die afkomstig is van theusmilitarynews.132. Ook laat de factcheck zien dat het eerste deel van de videoserie displayelementen heeft die overeenkomen met die van Arma 3. Een andere populaire video van theusmilitarynews.132 die nog wel online staat, vertoont eveneens displayelementen uit Arma 3. 

Dit account gebruikt het videospel om video’s te maken en dit geldt dus waarschijnlijk ook voor de video op X. Arma 3 is vaker gebruikt om nepnieuws op sociale media te verspreiden: zo vaak dat de ontwikkelaar van het spel, Bohemia Interactive, in 2022 een oproep deed om het spel niet voor zulke doeleinden te gebruiken.

De video waar Joost Niemöller op reageert, is afkomstig van het X-account @MonitorX99800. Beiden claimen dat de video een explosie in Moskou toont. Onder een ander bericht met dezelfde video hangt een Community Note die stelt dat de beelden een jaar oud zijn. Hieruit blijkt dat het gaat om beelden van een Russisch schip dat eind 2023 bij de Krim werd aangevallen door Oekraïne. De Australische tak van ABC News en The Guardian maakten er destijds video’s over.

De derde video, onder meer gepost door @Remcobus1967, zou een Russische tegenaanval als reactie op de Oekraïense operatie laten zien. De bijbehorende tweet is echter voorzien van een Community Note met een link naar een X-post van juli 2024. Het gaat hier weer om verouderde beelden: in dit geval Russische raketten die een kinderziekenhuis in Kiev raken. De Daily Mail maakte er toen ook een video over.

Deze drie video’s op X tonen geen beelden van de Oekraïense aanvallen op Rusland van 1 juni of van Russische tegenaanvallen daarop. Een van de video’s is afkomstig van een TikTok-account dat militaire beelden in scène zet in het videospel Arma 3. De andere twee video’s tonen oude beelden uit de oorlog tussen Oekraïne en Rusland