Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Op de dag van Poetins afkondiging van een gedeeltelijke mobilisatie nam het aantal Russen dat het land via de Finse grens probeerde te verlaten toe.
Oordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Op 21 september wordt een video op Twitter gedeeld die viraal gaat. De video is inmiddels rond de 3 miljoen keer bekeken. Daarop zou een alsmaar langer wordende file aan de Russisch-Finse grens te zien zijn. Russen zouden massaal de gedeeltelijke mobilisatie die Poetin die ochtend had aangekondigd proberen te ontlopen door de grens naar Finland over te steken. Die mobilisatie hield in dat reservisten en andere Russen met militaire ervaring konden worden opgeroepen om naar het front in Oekraïne te trekken. Ook verschillende nieuwsmedia publiceren artikelen over een toegenomen file aan de grens, vaak gebaseerd op deze video.
Waarom is dit onwaar?
Het verhaal dat er een dergelijke file aan de Finse grens stond, begon dusdanig een eigen leven te leiden dat verschillende Finse instanties op sociale media lieten weten dat het niet klopte. Zo berichtte het officiële Twitteraccount van de Finse grenswacht dat de situatie aan de Russisch-Finse grens op 21 september niet buitengewoon anders was dan op andere dagen. Ook waren sommige video’s die rondgingen op sociale media volgens de Finse grenswacht ouder en uit hun originele context gehaald.
Wat is er dan te zien op de virale video van Twitter en waar komt die vandaan? Resultaten van reverse image searches leiden naar webpagina’s van 21 september, veelal andere posts op Twitter die de video hebben gebruikt, of artikelen van nieuwsmedia die de originele tweet aanhalen. Daar worden we weinig wijzer van.
Als de video inderdaad mogelijk ouder is, zou die weleens van andere platforms kunnen komen. In de video is tekst inbegrepen, mogelijk kunnen we daarmee meer informatie achterhalen. Hoe minder generiek de tekst, hoe bruikbaarder die mogelijk is. Zo komt op een gegeven moment de zin “The only line In Finland… and artificial” in beeld. Met behulp van een zogeheten dork kunnen we specifiek op verschillende platforms zoeken naar het voorkomen van deze tekst. Als we met site:youtube.com zoeken, komen we dezelfde video tegen. Deze is gepost op 19 september 2022, twee dagen vóór Poetins toespraak.
In de beschrijving onder de YouTubevideo van vlogger IGOR in Russia staat dat de video een paar weken voordat die werd geüpload is opgenomen. Dat de video iets met de speech van Poetin te maken heeft, is hierdoor al helemaal ontkracht. In een video die IGOR in Russia op 22 september uploadde, vertelt hij meer over de video. Hij is inmiddels door verschillende nieuwsmedia en factcheckers gecontacteerd over de toedracht van zijn video.
In de dagen nadat de video en het verhaal over de lange rij Russen die naar Finland wilden oversteken viraal gingen, beloofde de Finse grenswacht met enige regelmaat updates te geven over de situatie aan de grens. Uit een tweet van 23 september lijkt er netto een stijgende lijn te zitten in het aantal Russen dat Finland bezoekt tegenover het aantal dat Finland verlaat. Dit is wel op een zeer korte termijn van een aantal dagen. Een link met de mobilisatie in Rusland wordt niet gemaakt.
Op 22 september meldde de grenswacht nog dat er wel een toename was in het aantal Russen dat Finland binnenkwam, maar noemde dat aantal niet noemenswaardig veel groter in relatie tot voorgaande weken of bijvoorbeeld de weekenden.
Conclusie
Op 21 september, de dag dat Poetin een gedeeltelijke mobilisatie afkondigde, ging een video viraal die suggereerde dat een kilometerslange stoet van Russen probeerde te vluchten door de Finse grens over te steken. Dit klopte niet. De video werd op 19 september 2022 door een vlogger gepost en was al weken eerder opgenomen. Ook de Finse grenswacht liet via sociale media weten geen extreme toename te zien in het aantal Russen dat Finland binnenkwam sinds de mobilisatie.
