Meer plagiaat in werk Zwitserse onderzoekster

Het is pas drie weken geleden dat de Britse manuscriptenexpert Peter Kidd zijn blog publiceerde, maar de onthullingen over de Zwitserse Titularprofessorin Carla Rossi, die tot eind vorig jaar aan de Universiteit van Zürich verbonden was, blijven zich opstapelen. Op de site van haar particuliere onderzoeksinstituut RECEPTIO stonden stafleden met valse profielfoto’s. Een deel van de medewerkersprofielen is mogelijk geheel verzonnen. De website bevatte geplagieerde teksten. Zie voor het uitgebreide verslag ons artikel van vorige week.

In dit vervolg onthullen we meer gevallen van plagiaat en diepen we een voorloper van RECEPTIO op uit de Wayback Machine.

Op de Academia.edu-pagina van Rossi, op haar pagina op Researchgate en in het repositorium van de Universiteit van Zürich staat een Franstalig artikel van 40 pagina’s over de poëzie van Michelangelo, in 2017 gepubliceerd in Energie9. Journal of culture news, previews, reviews. Hoofdredacteur: Carla Rossi. 

De voornaamste verborgen bron van haar artikel is een studie uit 2004 over de gedichten van Michelangelo door Sorbonne-hoogleraar Matteo Residori. We checkten Rossi’s artikel op overeenkomsten met andere teksten met behulp van plagiaatscanner Scribbr. Het rapport hieronder laat zien dat de tekst voor maar liefst 77 procent overeenkomt met de studie van Residori, maar zijn naam komt er niet in voor.

Nadat we zelf de beide teksten hadden vergeleken, vroegen we Residori om commentaar. Ook hij stelde na vergelijking verbaasd vast: ‘Het artikel van Rossi is in zeer hoge mate het resultaat van extensief, systematisch, letterlijk plagiaat van het mijne.’

Een kleiner deel (6 procent, volgens Scribbr) is afkomstig uit een lezing van de Franse kunstfilosoof Jacques Darriulat, gepubliceerd in 2007. 

Ook een ander artikel van Rossi uit 2017, in het Italiaans en eveneens gepubliceerd in Energie9, bleek voor een groot deel – ongeveer een derde – op overschrijven zonder bronvermelding te berusten. In deze studie, ‘Spunti di riflessione sul Vangelo di Nicodemo di André de Coutances’ (‘Stof tot nadenken over het Evangelie van Nicodemus door André de Coutances’) put Rossi uit verschillende bronnen, waaronder een artikel over apocriefe evangeliën door de Zwitserse emeritus-hoogleraar Enzo Norelli. Ook Norelli kon zijn ogen niet geloven: ‘I am outraged.’ 

Carla Rossi, om commentaar gevraagd, wijst net als vorige week, toen we haar deze lijst van geplagieerde passages voorlegden, alle beschuldigingen van de hand. ‘U verwart de betekenis van zinnen met de accumulatie van woorden in het wild.’ Zij voert aan dat de artikelen lezingen waren, waar hand-outs en powerpoints bij hoorden, en die vervolgens zijn gepubliceerd als krantenartikelen. ‘Ga uw gang, publiceer die Scans van u maar, die zullen de hilariteit opwekken van de waarachtige wetenschappelijke gemeenschap!’ Lees mijn serieuze boeken, mailt zij, ‘not this crap on Energie9.’

Dit verweer is ‘belachelijk’, vindt ook professor Norelli: Rossi heeft zijn tekst overgenomen en hoogstens een paar woorden of zinnen veranderd. Voor ons was het aanleiding om op zoek te gaan naar Energie9.

Het online tijdschrift Energie9 was volgens het colofon een ‘Differently Academic Journal of Culture News, Previews, Reviews’, ‘Born inside the University of Zurich’. Het is niet meer online, maar voor een deel nog wel te zien via Archive.org. Het bevat inderdaad Rossi’s artikel over de gedichten van Michelangelo, maar ook in deze versie wordt de naam van de geplagieerde Residori niet genoemd en staan de citaten uit zijn werk niet tussen aanhalingstekens. Van het andere artikel, over het apocriefe Evangelie van Nicodemus, is de versie die op de site van Energie9.ch stond niet opgeslagen. 

Net als in Rossi’s wetenschappelijke en creatieve werk toont zij in dit tijdschrift een preoccupatie met identiteiten. Energie9 is op het eerste gezicht een website met artikelen en nieuws over cultuur, maar biedt voor wie verder kijkt een veeltalig spel met identiteiten en intellectueel eigendom. De redactie gaat op de voorpagina schuil achter een foto van iemand die een spiegel voor zijn of haar gezicht houdt. Hoewel de Energie9-artikelen op Rossi’s Academia-site Rossi vermelden ais enige redacteur, noemt de about-pagina van Energie9 als hoofdredacteur C. La Monaca – La Monaca is de achternaam van Rossi’s echtgenoot. Rossi staat vermeld als redacteur. 

Een van de bijdragen, een stukje van iets meer dan 200 woorden, over de componist Robert Schumann, is volledig overgeschreven. Als auteur staat David S. Bündler vermeld, die op 12 oktober 2017 onder de kop ‘What’s in a name’ schrijft over de manier waarop Schumann speelde met namen. ‘For Robert Schumann (1810-1856)’, begint het stuk, ‘everything was in a name, and his own was  legion.’ 

Dit is ook de beginzin van een artikel uit 1967 over de manier waarop Schumann met namen speelde, door de musicoloog Eric Sams: ‘For Schumann, everything was in a name, and his own was  legion.’ De volgende passages in het stuk van Bündler zijn integraal ontleend aan de muziekwiki Wind Repertory Project. Het slot van Bündlers tekst is weer van Eric Sams.

En wie is de schrijver, David S. Bündler? Zijn stuk over Schumann laat uitkomen dat het een pseudoniem is: het gaat daarin ook over de ‘Davidsbündler’, een aan Schumanns fantasie ontsproten muziekvereniging die de strijd zou aangaan met de Filistijnen.

’Bündler’ droeg aan Energie9 ook een artikel bij over Spaanse schrijfsters uit het begin van de twintigste eeuw, waarvoor kennis en formuleringen mede ontleend zijn aan deze en deze bron. 

Een van de medewerkers van Energie9 was Lev M. Loewenthal, een naam die Rossi gebruikte voor literaire publicaties. Loewenthal – die in zijn gefantaseerde biografie een Joodse, Israëlische achtergrond heeft – schreef voor Energie9 onder andere over het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ook Israëlische poëzie staat in dienst van de nationale zaak, beweert hij in 2018: ‘Hebrew even has a term for this literary phenomenon: shirah meguyeset (mobilized poetry), a poetry that speaks in the name of the nation, carrying the patriotic flag into battle.’ Die zin staat ook in een artikel uit 2014 van de Israëlische dichteres en hoogleraar literatuurwetenschap Rachel Tzvia Back. 

‘Loewenthal’ is niet alleen auteur, maar ook kunstenaar. De roman La dodicesima nota (2017) wordt gesierd door een afbeelding die volgens het boek van de auteur is: ‘Omslagbeeld: Lev Matvej Loewenthal borstkasviool (inkt op papier)’. 

Een oplettende Twitteraar ontdekte een ouder beeld dat hier als twee druppels water op lijkt: het omslagbeeld is het spiegelbeeld van een kunstwerk door Arpan Bhandari uit 2012, gepubliceerd op kunstplatform DeviantArt. Het is geen mechanische kopie, maar de gelijkenis is onmiskenbaar. De kunstenaar reageerde zelf via twitter: nee, hij had geen toestemming gegeven voor dit gebruik van zijn creatie. 

Om commentaar gevraagd zegt Carla Rossi dat het gaat om eigen werk, waarvan de totstandkoming te zien is op de Facebookpagina van Loewenthal. 

Ook een ander beeld bij literair werk van Loewenthal is niet origineel: in zijn dichtbundel Sefer sephora, en op de site van de uitgeverij, staat een afbeelding van een vlucht vogels. Volgens de site van de uitgever, Carteggi Letterari, gaat het om een afbeelding gemaakt door Loewenthal (gearchiveerde pagina). Het is echter een ondersteboven geplaatste aquarel van de Schotse kunstenaar Wil Freeborn, die in 2012 een vlucht Canadese ganzen vereeuwigde (‘all rights reserved’). De uitgeefster en Rossi hebben niet gereageerd op onze vragen.

De historicus Christof Rolker, van de Otto-Friedrich-universiteit van Bamberg, is een van de onderzoekers die hun werk terugzagen in publicaties van Rossi. Voor een projectvoorstel over interseksualiteit in Middeleeuwse verluchte handschriften kopieerde zij tekst uit twee van Rolkers blogs. Rolker documenteerde dat deze week in een blogpost, waarin hij ook zijn ervaringen deelde met Rossi, die niet van zins was om te rectificeren. Dat deed ze ook niet toen ze vorige week onze lijst van overgenomen passages kreeg opgestuurd, die voor een deel hetzelfde projectplan betreffen.

De Universiteit van Zürich (UZH) laat Nieuwscheckers weten dat Rossi voor dit project in het voorjaar van 2022 een beurs ontving van de Stiftung für wissenschaftliche Forschung an der Universität Zürich (StwF), ten bedrage van 30.000 Zwitserse frank (bijna 30.000 euro). De woordvoerder van de UZH wil of kan niet zeggen of dit geld werd toegekend op basis van het openbare, geplagieerde projectplan. De UZH doet intern onderzoek naar de zaak, de StwF is onafhankelijk van de universiteit maar zal de uitslag daarvan afwachten alvorens eventueel zelf actie te ondernemen.

Rossi publiceerde op 9 januari een verweer van 23 pagina’s (gearchiveerde versie), waarin ze critici bedreigt met rechtszaken en de beschuldigingen aan haar adres afdoet als een lastercampagne. Die zou zijn getriggerd doordat Rossi in december bij de afdeling van de Italiaanse carabinieri die zich bezighoudt met de bescherming van cultureel erfgoed melding maakte van een Duitser die clandestien handel drijft in manuscriptfragmenten. 

Maar in weerwil van alle ontkenningen is Rossi bezig om op de site van RECEPTIO sporen van haar plagiaat uit te wissen. De eerdere versie van het projectplan over interseksualiteit (gearchiveerde pagina) was een Engelstalige lappendeken van ongemarkeerde citaten. De huidige versie (gearchiveerd) is aanzienlijk korter en in het Italiaans. Bijna alle geplagieerde passages zijn gewist.