Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Een Russische man verstopt zich in een koelkast om de mobilisatie te ontlopen.
Oordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Op 21 september, de dag dat Russische president Poetin een gedeeltelijke militaire mobilisatie afkondigde, ging een video viraal waarin Russische agenten een man in een koelkast vinden. Hij zou de mobilisatie proberen te ontlopen door zich in een koelkast te verstoppen. Ook op Nederlandstalig Twitter werd de video verspreid, bijvoorbeeld hier en hier. De reacties op de video waren die van geschokte mensen, of mensen die dachten dat het hier om satire of Oekraïense propaganda ging. De video is inmiddels meer dan een miljoen keer bekeken.
Waarom is dit onwaar?
Met een reverse image search komen we er al vrij snel achter dat deze video al jaren oud is. Met beeldzoekmachine Tineye, waarmee we makkelijk kunnen sorteren waardoor de oudste resultaten bovenaan verschijnen, zijn er links te vinden die uit 2015 dateren. Zo is er een aantal links die onder het domein batona.net vallen.
Een daarvan opent een pagina waar een verzameling video’s te zien is, waaronder de video die we onderzoeken. Als we die pagina openen, zien we dat deze op 20 februari 2015 is gepost en de titel “Спрятался от приставов в холодильнике” draagt. Vertaalmachine Deepl geeft als vertaling: “Verstoppen voor deurwaarders in de koelkast”. Op de pagina is een embedded YouTube-video te zien. We kunnen op de YouTube-link klikken om mogelijk nog meer info te achterhalen.
De video is geüpload op 19 februari 2015 door het kanaal Телекомпания ОТВ, een regionale omroep in de oblast Sverdlovsk. Als we de titel en de beschrijving van de YouTubevideo in Deepl gooien, krijgen we de volgende vertaalde tekst terug:
“Wat fruit: een inwoner van Jekaterinenburg verborg zich voor deurwaarders in een koelkast
Een inwoner van Jekaterinburg verborg zich in een koelkast voor deurwaarders. De verdachte inbreker die niet voor de rechtbank wilde verschijnen, verstopte zich daar.”
Klaarblijkelijk ging het hier om iemand die verdacht werd van een inbraak en weigerde in de rechtbank voor te komen. Met mobilisatie heeft dit niets te maken.
In de beschrijving van de video staat ook nog een link naar een bijgaand artikel op de website van Телекомпания ОТВ. De video op de website van de omroep bevat andere beelden dan de YouTube-video. Op een gegeven moment verschijnt er een graphic in beeld, waaruit blijkt dat de beelden zijn verstrekt door de Federale Gerechtsdeurwaarders Dienst, de tak van justitie die zich onder andere bezighoudt met voortvluchtigen.
Conclusie
Het gaat hier dus niet om satire, Oekraïense propaganda, of daadwerkelijk beelden van iemand die mobilisatie probeert te ontvluchten. Het ging hier om een verdachte van inbraak die in de rechtbank moest voorkomen en zich daarvoor verstopte in een koelkast toen gerechtsdeurwaarders naar hem op zoek waren.
