Bier dat vrouwen helpt tijdens de menopauze: meer reclame dan nieuws

Een Amerikaanse brouwerij heeft bier gemaakt dat de menopauzesymptomen slapeloosheid, opvliegers en stemmingswisselingen verlicht.

Onwaar

De korte video – bron: CNN, maar tekst door NU.nl – introduceert het nieuwe Amerikaanse biertje Libeeration. Het kostte de brouwerij zes jaar om het te ontwikkelen. In het bier zijn verschillende soorten kruiden verwerkt: hartgespan, citronella, kamille, brandnetel, bijvoet, rozen, hoornbloem en damiana.

De tekst in de video vertelt: “Volgens artsen verlichten die kruiden stress en helpen ze tegen opvliegers.” Het is echter niet duidelijk hoe de ingrediënten precies zijn gekozen. De brouwerij noemt women health practitioners and herbalists als geraadpleegde bronnen, maar zegt daarna dat team de ingrediënten zijn uitgezocht met eigen medewerkers. Een daarvan bevestigt dit ook aan het begin van de video. De artsen die NU.nl noemt, daar wordt niet over gesproken.

De lancering van Libeeration was op 5 oktober 2017. Een paar dagen daarna werd het opgepikt door verschillende Engelstalige media, waaronder Metro UK en de Evening Standard. NU.nl is tot nu toe het grootste Nederlandse nieuwsmedium dat dit bericht heeft gepubliceerd. Het nieuwe bier krijgt ook aandacht op social media.

Nieuwscheckers vroeg aan specialisten: is dit echt nieuws of reclame voor een twijfelachtig product?

Dr. Velja Mijatovic, gynaecoloog, subspecialist voor voortplantingsgeneeskunde en hoofd van het multidisciplinair endometriosecentrum (VUmc): ‘‘Formeel schrijft de fabrikant het volgende: our team came up with the ingredients believed to relieve symptoms like sleeplessness, hot flashes and mood swings. Dus de claim dat het helpt tegenover overgangsklachten is niet heel stellig.’’

Professor dr. Marcel Bouvy is onder andere hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg en apotheker in Leiden. Hij constateert ook dat dit een twijfelachtig product is: ‘‘Ik vraag mij af of de brouwers dit echt bedoelen.’’ Volgens Bouvy zijn er geen goede onderzoeken gedaan naar het effect van plantaardige stoffen op symptomen van de menopauze. ‘‘Het beste onderzoek is gedaan naar planten die zogenaamde plantaardige oestrogenen bevatten. Dit zijn stoffen die lijken op het vrouwelijk oestrogeenhormoon. Deze stoffen werken minder goed dan het echte oestrogeen, maar lijken wel enig effect te hebben.”

Barbara Havenith, gynaecoloog, orthomoleculair arts en eigenaar van Vrouwenpoli Boxmeer, waar artsen de reguliere aanpak combineren met leefstijl- en voedingsadvies en complementaire methoden, vult Bouvy aan: “Alle genoemde kruiden die aan dit bier zijn toegevoegd, zijn ooit wel eens onderzocht op effectiviteit tegen overgangsklachten. De meeste studies geven aan dat er geen beter effect is dan een placebo of dat er een gering beter effect is. Placebo’s werken heel goed bij overgangsklachten, doorgaans bij 30-65% van de vrouwen.”

Ook volgens Mijatovic is enig effect van de kruiden wel mogelijk: ‘‘Het is bekend van sommige hopsoorten dat ze opvliegers kunnen verminderen door middel van een fyto-oestrogene werking.’’ Dit houdt in dat een aantal plantaardige stoffen werkzaam kunnen zijn als een natuurlijke aanvulling op het oestrogeenverlies tijdens de menopauze. Aan deze fyto-oestrogenen worden gunstige gezondheidseffecten toegeschreven, maar de veiligheid staat ook ter discussie. Dit meldt het Wetenschappelijke Comité van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) in hun advies uit 2009 over hormoonverstorende stoffen. ‘‘Of dit het geval is bij dit merk bier is lastig vast te stellen”, laat Mijatovic dan ook weten.

“Hop is het krachtigste fyto-oestrogeen dat in de natuur voorkomt”, vertelt Havenith. “Standaard fyto-oestrogenen, uit bijvoorbeeld soja of rode klaver, werken hooguit bij de helft van Westerse vrouwen. Dit komt omdat deze fyto-oestrogenen in de darm moeten worden omgezet naar een werkzame stof: equol. Dit gebeurt door darmbacteriën. Slechts de helft van Westerse vrouwen beschikt echter over zulke equolvormende bacteriën. Hopeïne in hop hoeft niet in de darm te worden omgezet en werkt rechtstreeks. Dat hop zo krachtig werkt als oestrogeenaanvulling is af te zien aan de borsten die (te veel) bierdrinkende mannen ontwikkelen.”

‘‘Het nadeel van veel plantaardige producten is vaak dat het onduidelijk is hoeveel van het genoemde plantaardige bestanddeel in het product zit”, zegt Bouvy. “Bovendien is het gedurende het brouwproces mogelijk dat bestanddelen deels uiteenvallen of veranderen. Verder is er van de meeste bestanddelen uit het genoemde bier nog veel minder deugdelijk onderzoek bekend. Daarnaast is er op geen enkele manier onderzocht of het eindproduct daadwerkelijk gunstig is voor overgangsklachten. Als laatste kan alcohol de belangrijkste hinderlijke verschijnselen, de opvliegers, juist verergeren. Al met al is dit mijns inziens dus vooral een grap.’’

“Alcohol in het bier zou het gunstige effect – als dat er al is – juist teniet kunnen doen”, bevestigt ook Havenith. “Door alcohol drinken stijgt de aanmaak van stresshormonen met zo’n 30%. Dit effect kan tot één etmaal aanhouden. Hoe meer stresshormonen gemaakt worden, hoe meer overgangsklachten vrouwen zullen ervaren.”

Volgens de experts neigt het antwoord naar ONWAAR. De kruiden hebben misschien een klein effect, maar dit wordt teniet gedaan door de alcohol in het bier.  Daarnaast is de werking van het bier niet onderzocht. Aan de andere kant is ook niet bewezen dat Libeeration niet werkt, maar alles wijst erop dat het bier niet de symptomen van de menopauze vermindert.

Zowel de brouwerij als de berichtgeving van de media, NU.nl in dit geval, kunnen worden aangekeken voor het verspreiden van dit bericht. Nieuwscheckers focust hier op de reclame-achtige, ongenuanceerde vermelding door NU.nl. De redactie van Nu.nl liet desgevraagd weten dat “de teksten bij de video iets afstandelijker geschreven hadden moeten worden.” De teksten zijn vervolgens aangepast.

Het laatste woord is voor hoogleraar farmacie Marcel Bouvy: “Ik hoop dat het bier wel lekker is. Maar het is ook wel enigszins respectloos naar de vrouwen die echt lijden onder menopauzeklachten: de suggestie wekken dat je daar wel een biertje tegen kan nemen en dan alle klachten kwijt bent.”