Rode temperatuurkaarten in het weerbericht zijn niet van recente datum

In weersvoorspellingen wordt tropische hitte tegenwoordig anders afgebeeld om het publiek angst aan te jagen voor klimaatverandering

Onwaar

Kaartcollages en -vergelijkingen circuleren vooral op Twitter en Facebook. GeenStijl postte 17 juli een aantal van dat soort kaartjes in een topic, waarbij er overigens op wordt gehint dat een van de collages fake zou kunnen zijn.

Er circuleren veel varianten van de kaartvergelijking. Sommige zijn al ruim drie jaar oud, en worden in de zomermaanden gerecycled. Het is kortom geen nieuw fenomeen, en het regelrechte verwijt dat meteorologen en nieuwszenders het publiek manipuleren met klimaathysterie, circuleert al langer.

Bovendien past dit fenomeen in een bredere collectie desinformatie rond klimaatverandering, laat deze analyse van EDMO zien. Dit overzicht rapporteert recente kaartvergelijkingen in social media in onder meer België, Spanje, Polen, Oostenrijk en Roemenië.

Onderstaand kaartje is wel van recente datum en deed vooral de afgelopen weken de ronde. Het linkerdeel is waarschijnlijk afkomstig van Flickr, waar Stuart Axe op 9 augustus 2003 de weersvoorspelling van de BBC heeft gepost voor de volgende dag, 10 augustus. Hetzelfde kaartje is vaker (her)gebruikt in een meme en als illustratie bij informatie over werken in extreem weer. Het rechterkaartje is afkomstig uit een weersvoorspelling van Daily Mail van 19 juli 2016. Beide beelden zijn gemaakt door het Britse KNMI: Met Office.

Het rechterbeeld is zes jaar oud en geen kaartje dat de hittegolf van juli 2022 laat zien. Verder illustreren beide kaartjes geen verandering in stijl, zoals de tekst beweert. Links is niet old school. Weerkaarten met zon, wolken en temperatuur worden nog altijd gebruikt, afgewisseld met temperatuurkleurkaarten, legt Met Office-meteoroloog Aidan McGivern uit in deze factcheck. Het vergelijken van twee onvergelijkbare weerkaarten is een terugkerend thema.

Zoals te verwachten valt, zijn er veel regionale varianten op de kaartvergelijking, gericht op bepaalde landen. Zo is er een Zweedse variant uit mei 2022, waarvan AFP heeft laten zien dat die vergelijking niet opgaat, omdat de twee kaarten van verschillende mediaorganisaties afkomstig zijn, die elk een andere weergave als huisstijl kiezen.

Een recente Franse variant doet hetzelfde: twee kaarten van verschillende zenders met elkaar vergelijken, waaraan bovendien een foutief jaartal is gekoppeld. Knack heeft een factcheck aan deze vergelijking gewijd.

Het vergelijken van weerkaarten gebeurt al jaren, en dat geldt dus ook voor hergebruik. Zo circuleert deze zomer bijvoorbeeld een variant op een weerkaartvergelijking uit 2019, die een verwijt maakt richting de Duitse televisiezender ARD1. De omroep zou zich ook schuldig maken aan optische framing.

De kaart uit 2009 verbeeldt net als in het Engelse of Franse voorbeeld een weersvoorspelling, inclusief bewolking en neerslag, de kaart eronder, uit 2019, is een voorbeeld van een temperatuurkaart. Er worden dus weer twee onvergelijkbare kaarten met elkaar vergeleken, schrijft de omroep, en er is geen sprake van een oude en nieuwe weergavestijl. Temperatuurkaarten kwamen ook al in uitzendingen in 2009 voorbij.

Aan de recente variant is onderaan een derde afbeelding geplakt: een screenshot van een weervideo door wetter.de. Achter de meerdaagse voorspelling met weerman is een beeld van een gloeiend zonne-oppervlak te zien. Met dat screenshot, vermoedelijk afkomstig van dit blog, is wel iets vreemds aan de hand. Via reverse image search met Yandex komt een ander screenshot naar voren, waarin dezelfde weerman in exact dezelfde houding, precies dezelfde meerdaagse voorspelling doet, tegen een zonsondergang op zender RTL.

Zij-aan-zij-vergelijking van beide beelden laat zien dat het beeld met de zonsondergang het origineel is, en het decor met zonnevlammen is het resultaat van Photoshop. Achter elke dagvoorspelling van RTL zit namelijk een semitransparant vlak en die is op het beeld met zonnevlammen afwezig. Het reproduceren van transparantie is erg lastig, dus dat is bij de gephotoshopte beeld achterwege gebleven.

Hoe zit het met het Nederlandse weerbericht, bijvoorbeeld van RTL? Twintig jaar geleden werden daar zowel weerkaarten met zon en wolken, als temperatuurkaarten gebruikt, toont deze video van het RTL Weer van 17 juni 2002.

Twintig jaar later is dat niet anders met de weersvoorspelling van 18 juli 2022. De temperatuurkaarten zijn gedetailleerder geworden, en in dit geval kleurt de recente kaart donkerder, doordat de maximumtemperaturen in deze voorspelling ongeveer tien graden hoger liggen dan in de kaart van juni 2002.

Achter het vergelijken van weerkaarten zit een verwijt: meteorologen zouden door ander beeldgebruik het publiek angst willen aanjagen: klimaathysterie. Om dat punt te maken worden in collages groene weerkaarten met zon en wolken naast rode temperatuurkaarten geplaatst. Vervolgens wordt gedaan alsof verleden en heden met elkaar worden vergeleken. Dit is gewoonweg niet waar: kaarten met zon en wolken en temperatuurkaarten worden al decennia gebruikt om het publiek te vertellen wat het weer gaat doen.